Zygmunt Bauman Kimdir? Sosyolojisi Nedir?

Zygmunt Bauman kimdir? Zygmunt Bauman sosyolojisi nedir? gibi sorular sosyoloji öğrencileri tarafından sıkça aranmakta. Bizlerde istekleriniz doğrultusunda sosyoloji ders notu nitelğindeki yayınımızı hazırladık. Dilerseniz Zygmunt Bauman ders notu niteliğinde olan yayınımıza geçelim;

Bauman’ın en temel özelliği, yaşadığı dönemin konjonktüründen bağımsız ele alınıp anlaşılamayacağıdır. Kendisinin ve eşinin bir Yahudi olması sebebiyle içinde bulunduğu dönemde, özellikle de Nazi faşizminin yoğun olduğu dönemde, deneyimledikleri onun bilimsel çalışmasının zeminini oluşturmuştur. Bundan dolayı da modern düşüncenin getirdiği bilim anlayışına yoğun eleştirileri vardır. Ve içinde bulunduğumuz dönemin de postmodern bir dönem olduğunu düşünür. Dolayısıyla da postmodern bir düşünürdür.

Modernizme yönelik eleştirilerini iki kavram üzerinden ele alır. Bunlar “Holocaust” ve “bahçe kültürü” kavramlarıdır.

Holocaust, etimolojik anlamda “bütünü yakmak, yok etmek” anlamına gelir. Bauman ise bu kavramı bir Yahudi trajedisi olarak ele alır. Ancak ona göre Holocaust salt bir Yahudi meselesi değildir. Ona göre Holocaust, modern akılcı toplumda, uygarlığın zirvesinde ve insanlığın kültürel zaferinin zirvesinde doğmuş ve uygulanmıştır. Aslında Bauman’ın asıl meselesi tarih boyunca yaşanmış soykırımlar değildir; onun asıl üzerinde durduğu, modern anlayışın getirileri günümüz toplumlarında soykırım yapmanın koşullarını sağlamış olması. Örneğin, modernlik bizlere ne vaat etti? Tüm dünyaya barış, kardeşlik, özgürlük ve eşitlik. Ancak modern dünya birçok katliamları beraberinde getirdi. İki dünya savaşı yaşandı ve milyonlarca insan öldü. Bu noktada modern bilim anlayışı atom bombasını yarattı. Nazi soykırımları için bilim insanları bir araya gelip, gaz odalarını ayarladı. Tüm bunların sürecinde modern bilimin tekniği ve yöntemi kullanıldı. Aynı zamanda bunlar aklın araçsallaştırılmasına da acı bir örnek oldu.

İlginizi Çekebilir

ZYGMUNT BAUMAN ve DAVİD LYON

Zygmunt Bauman, bahçe kültürü kavramını metaforik anlamda kullanır. Aynı zamanda bahçe/bahçıvan ilişkisini, modern kültür anlayışı üzerinden ele alır. Ona göre modern kültür, kusursuz ve ideal bir, insan merkezci düzen tasvir eder. Bauman’a göre, bahçenin olduğu her yerde istenmeyen yabani otlar da vardır. Bahçıvan ise bu otları her zaman söker. Dolayısıyla Bauman, toplumu bir bahçeye benzetir; toplum içindeki bazı grupları da yabani ot olarak metaforize eder. Nasıl ki bahçıvan yabani, haşarat otları ayırır, söker; iktidar da aynı şekilde toplum için faydasız, zararlı olan grupları sönümlemeye ya da kitlesel anlamda yok etmeye çalışır. Bu nokta da en acı örnek, Yahudilerin, sakatların vs. istenmeyen pek çok grubun modern toplumlarda, modern bilim yöntemleri aracılığıyla yok edilmesidir.

Dolayısıyla tasvir edilen suni, ideal bir düzen yaratma anlayışı toplumlar için dikotomik karşıtlıklar yaratmıştır. Bauman’a göre dikotominin olduğu her yerde müphemlik vardır. Bauman müphemliği, düzensizlik ve kaos anlamında kullanır. Yani modern toplumların ideal bir düzen anlayışı olmasaydı, dikotomik karşıtlıklar da olmazdı. Aynı şekilde dikotominin olmadığı yerde de müphemlik olmazdı.

Sonuç olarak 17. Yüzyılda Batı Avrupa’da ortaya çıkan modernlik, aklı, homojenliği, tekdüzeliği, evrenselciliği kutsamış; heterojenliği, muğlâklığı, lokalliği vs. reddetmiştir. Zygmunt Bauman’a göre içinde bulunduğumuz dünya tek sesli, tek renkli bir dünya değil; rengârenk, çok sesli ve farklılıklarla dolu bir dünyadır. Modernliği, farklılığı suç ve günah olarak saymasından; teknokratları ise rasyonaliteyi araçsallaştırdıkları için eleştirmiştir.

KAYNAKÇA

Baran, A. G. ve Suğur, S. (2012). Çağdaş sosyoloji kuramları. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayını.