Sosyoloji alanında 3 teori dönemi görülmektedir; klasik sosyoloji teorileri, sosyolojide ara teori dönemi ve çağdaş sosyoloji teorileri. Bu yayında klasik sosyoloji teorilerinden, çağdaş sosyoloji teorilerine geçiş ana hatları ile ele alınacaktır. Yayın, sosyoloji ders notu niteliğindedir, bütünlük aramayınız.
Başlıklar
Klasik teoriler ile çağdaş teoriler arasındaki ana farklar:
Klasik sosyoloji teorileri:
Kurucular dediğimiz ve diğerlerinin oluşturduğu büyük teori, klasik sosyoloji teorileri olarak bilinir. Comte, teolojik, metafizik, pozitif olarak toplumu sınıflandırır. Marx, ilkel, kölecil, feodal, kapitalist, komünist toplum olarak sınıflandırır. Durkheim, mekanik dayanışma ve organik dayanışma olarak ayırır. Tonnies, cemaatten cemiyete geçiş. Pareto, türevler ve tortular. Weber, ideal tipler. Klasik sosyoloji teorileri 4 devrimin tam ortasında ortaya çıkarlar. Hepside toplumsal olguyu anlamaya çalışır. Klasik teorilerden sonra dünyada önemli değişiklikler meydana gelmiştir (birinci ve ikinci dünya savaşı). Felsefeye dayalı büyük teorilerden oluşan ve yasa koyucudur=klasik sosyoloji teorileri
Ara teori dönemi:
Amerika ve Avrupa ikinci dünya savaşının başlamasıyla köklü bir felsefi bunalıma girer. Faşizmin iktidara gelmesiyle düşüncenin göç etmesine yol açmıştır. Amerikan sosyolojisi böyle çıkar ortaya. Pragmatist bir sosyolojidir(erime potası). Klasik sosyoloji daha felsefeye dayalı iken geçiş dönemi gündelik hayata dayanır. Büyük teori ve tarihsel analizlerden uzak durur. Modernlik asıl Amerika’da vücut bulur (ulus devlet anlayışıyla). Mead, Shutz, Garfinkel falan burada önemli isimlerdir. İşlevselcilik, çatışmacılar, fenomenoloji, etnometodoloji falan vardır. Sosyolojide ara teori dönemi böyle kısaca ele alınabilir.
Çağdaş sosyoloji teorileri:
Pozitivizme tepki vardır. Klasikler hep bir yasa koyma peşindedir. Çağdaşlar hermeneutiktir. Klasik sosyoloji bağımsız bilim peşinde koşmuştur. Sosyolojiyi bir kimliğe kavuşturmak peşindedirler (disiplinleşme). Çağdaş sosyoloji ise disiplinlerarasıdır. Sosyolojik yaklaşımın doğası değişmiştir. Beşeri bilim birliği vardır. Anı yorumlamaya çalışır. Klasik sosyoloji teorileri ise genelin hakkında yasa koymaya çalışır. Çağdaş sosyoloji teorilerinde tarihe geri dönüş vardır. Klasik sosyoloji teorileri tarihten kopar. Klasik sosyolojide felsefeden tamamen kopmaya çalışılır. Çağdaş sosyoloji teorilerinde felsefe yeniden sosyolojiye eklenir. Ayrıca geçiş dönemindeki gündelik yaşama yönelişten farklılaşarak tekrar teoriye döner. Yaşadığımız çağı anlamaya çalışırlar. Eleştirel yaklaşım çağdaş sosyoloji teorilerinde önemli noktadadır.
