Etnometodoloji , insanların toplumsal düzenleri üretmek adına kullandıkları yöntemlerin incelenmesi olarak tanımlanmaktadır. Sıradan görünen durumların ve olayların ayrıntılı etnografilerini üreterek durum ve yaşam ritüellerini, sosyal karşılaşmaların arkasındaki anlamları inceleme amacı taşımaktadır. İnsanların gerçeklik duygusunu nasıl yarattıklarını anlamaya çalışan bir yaklaşımdır.
Başlıklar
Etnometodolojinin Özellikleri Nelerdir?
Etnometodolojinin özellikleri, kavramanız açısından büyük önem taşır. Kısaca şu şekilde ifade edilebilir;
• Mikro ve makro yapılarla ilgilenmek yerine insanların hem makro hem de mikro yapıları anlamak için kullandıkları yöntemi betimler.
• Bireylerden bağımsız dışarıda bir yerlerde bir gerçeklik olabileceği fikrini reddeder.
• Toplumsal yaşamın özünün refleksif olduğu savunulur.
• Gündelik toplumsal durumlar geçicidir.
• Toplumsal düzenin gerçekte olmadığını söyler.
• Toplumsal düzen bireyler onu algıladıkları için toplumsal düzen olarak adlandırılır.
• Toplumsal düzen yok ise gündelik yaşamı bir arada tutan gerçekliğin ne olduğunu sorgular.
• Yaklaşıma göre toplumu bir arada tutan gündelik yaşamın gerçekliğidir.
• Karşılıklı beklentiler , sağduyu , rutinler, anlamlar gündelik yaşamın fenomenleridir.
• Fenomenoloji ile aynı pozitivist eleştiriyi paylaşır.
Harold Garfinkel ve Etnometodoloji
Etnometodolojinin kurucusu Harold Garfinkel’dır. Ona göre gündelik yaşam etkinlikleri bu etkinliklere katılan üyeler için anlaşılabilirlik, rutinlik, tahmin edilebilirlik, tipiklik, etkinlik, beklenmezlik, anlaşılmazlık, özgünlük, etkinsizlik, tehlike gibi özellikler sahip olabilirler. Esas olan bu özelliklerin tümünün yerel olarak eylemin içerisinde eylemde bulunanlar tarafından yapıldığını kabul etmektir. Gündelik yaşamda sürekli yeni bir şeyler olur ve yenilenir. Gündelik yaşam deneyimlenen ve katılım gerektiren bir ortamdır. Teorisyene göre gündelik yaşamda yaşadığımız olaylar bize anlamlı gelmektedir. Çünkü bu olayları anında deneyimleriz ve diğer aktörlere de anlaşılır gelecek şekilde üreterek algılarız.
Garfinkel belgeleme yönteminden bahsetmektedir. Refleksivite ve dizinsellik anlamın bağlamına gönderildiği önemli bir konuma sahiptir. Esasında bu yöntem, belirli bir durum ve bağlamın özelliklerinden seçilip belirli bir şekilde tanımlanarak ilgili durum ya da bağlamın altında yatan kalıbın kanıtı olarak kabul edilmesine tekabül eder. Veyahut sürecin tersine çevrilerek kalıbın özelliklerinin kalıbın varlığı olarak kullanılması şeklinde de tanımlanabilir.
Etnometodolojik sosyolojide düşünümsellik dediğimiz bir şeyin kendi kendine dönmesi, neden-sonuç açısından kendisine dönen olayların niteliği yani refleksivite Garfinkel’ın katkıları ile geliştirilmiştir. Zihinsellik etnometodolojik yaklaşım çerçevesinde anlamın bağlama gönderimliliği olarak bilinmektedir. Herhangi bir nesnenin ya da etkinliğin anlamının kendi bağlamında türetilmesi ve belirli bir bağlama göre endekslenmesi ise gündelik toplumsal durumların geçiciliğini ifade etmektedir.
Etnometodoloji Örnek
Etnometodolojik yaklaşımı anlamak için bir örnek üzerinden inceleme yapalım.
Düşünün; biri soru sorduğu zaman diğerleri bunun soru olduğunu anlamaktadır. Bir soru, bir kavga olabilirken diğer aktörlerin de bildiği biçimde bu anlam üzerinde eylemde bulunulur. Esasında dünyayı yeniden üretirler. Anlamlar üzerinden ortak toplumsal bir dünya yaratılır.
Kaynakça:
DOĞAN, B., & Seher, O. R. A. L. TOPLUMSAL GERÇEKLİĞİN İNŞASINDA ETNOMETODOLOJİ VE SEMBOLİK ETKİLEŞİMCİLİK KURAMLARININ ETKİSİNİ KAVRAMAK. HAFIZA, 2(1), 39-50.
Gencer, D. K. (2019). TOPLUM DİLBİLİMDE ETNOGRAFİK-ETNOLOJİK VE ETNOMETODOLOJİK YAKLAŞIMLAR. TEBLİĞLER KİTABI, 10, 68.
Garfinkel, H. (2014). Etnometodolojide araştırmalar. Çev. Ü. Tatlıcan, Ankara: Heretik Yayınları.
