Hegemonik Erkeklik Nedir? Hegemonik Kadınlık?

Hegemonik erkeklik, toplumsal cinsiyet hiyerarşisi içerisinde en tepede konumlandırılan erkeklik biçiminin adıdır ve bu kavramı 1980’li yıllardan sonra literatürde ilk defa kullanan teorisyen Raewyn Connell’dir. Bu kategoride erkekliğin yüce konumda tutulması kendisinin aşağısında konumlanan ikincil erkeklik ve kadınlığın hegemonik prototip tarafından baskılandığı bir yapıda olduğu söylenebilir. Bu profil verili bir erkeklik algısına işaret etmemekte, kültürden kültüre toplumdan topluma farklılaşabilen ve inşa edilebilen bir erkeklik algısına karşılık gelmektedir. İdeolojik olarak üretilen erkekliğin en genel anlamıyla orta yaş, orta sınıf, başarılı, güçlü, heteroseksüel imaj üzerinden inşa edildiği söylenebilir.

Hegemonik Erkeklik Nedir Kısaca

Hegemonik erkeklik nedir kısaca, en genel anlamıyla orta yaş, orta sınıf, güçlü, başarılı, sorumluluk sahibi, heteroseksüel, sportif ve beyaz olarak tasarlanan egemen erkeklik tipidir. Bu profil verili bir şey değil, değişken ve akışkan bir erkeklik tasarısının genel görünümüdür. Her kültürün ve toplumun kendine has ideolojik erkeklik modeli mevcuttur ve bu erkeklik algısı toplumsal cinsiyet düzeni içerisinde kadınlığı, çocukları ve diğer erkeklerin üzerinde tahakküm aracıdır. Diğer erkekliklerin bu egemen erkeklik tipine göre kendini konumlandırması beklendiği gibi toplumsallaşma sürecinde biyolojik olarak erkek doğan bireylere bu tiplemenin vaat ettiği roller ve temsiller empoze edilmektedir.

Erkeklik Çalışmaları

Erkeklik çalışmaları, 1960’ların sonu 1970’lerin başında ikinci dalga feminizmin etkisi ile toplumsal cinsiyet düzeninde erkekliğin ne olduğunu sorgulamak bağlamında ortaya çıkmıştır. Bu dönemde çoğunlukla ataerkil sistemde dayatılan erkeklik kodlarını anlama çabası güden erkek kurtuluşçuluğu yaklaşımı hakimdir. 1970’lerin sonuna doğru erkekliğin katı ve değişmez bir yapı olduğunu savunan özcü tutumlara karşı bir tepki olarak erkekliğin toplumsal, kültürel ve tarihsel bir inşanın nesnesi olduğu ve değişken olduğunu söyleyen düşünceler öne çıkmaya başlamıştır. 1990’lı yıllarla birlikte medya, edebiyat ve kültürel çalışmaların post-yapısalcı bir çizgide ilerlemesi dahilinde farklı erkeklik kimliklerinin görünürlüğü üzerine çalışmalar yapılmaya başlamıştır.

Türkiye’de Erkeklik Çalışmaları

Türkiye’de erkeklik çalışmaları, 1990’lar ile birlikte yabancı metinlerin Türkçe’ye çevirisi üzerine ortaya çıkan bir alan olmakla birlikte 2000’li yıllar ile birlikte erkek kimliğinin toplumsal ve bedensel olarak geçtiği aşamaları ele alan çalışmalar olmuştur. Bu aşamalar; sünnet, askerlik, iş bulmak, evlenmek, militarizm, babalık şeklinde olmakla birlikte içinde yaşanılan şehrin kültürel ve sosyal özellikleri dahilinde tanımlanan ayrıcalıklı bir kimlik olabilmektedir.

İlginizi Çekebilir: Hermeneutik Nedir? Yöntemi Nedir?

Hegemonik Erkeklik Özelliği Nedir?

Hegemonik erkeklik özelliği, içinde yaşanılan toplumun kültürel yapısının ürettiği özellikler dahilinde oluşturulan erkeklik kodlarıdır. Sosyalleşme sürecinde ilk olarak ailede öğrenilen ve toplumsal cinsiyet düzeninde egemen olarak kodlanan erkeklik özelliklerinin biyolojik olarak erkek doğmuş bireylerin bedeni ve kimliklerine giydirilen tanımlardır. Özellikle, güçlü olmak, başarılı olmak ve sorumluluk sahibi olmak erkekliğin kendini erkek olarak kanıtlayabilmesi için sosyal çevrelerinin onayına sunmaları gereken temsillerdir. Türk toplumunda egemen erkekliğin konumlanışı çoğunlukla sünnet, askerlik ve milliyetçilik gibi özelliklere sahip olmakla ilişkilidir.

Hegemonik Erkeklik İnşası Nedir?

Hegemonik erkeklik inşası, biyolojik olarak erkek doğan bireylerin ilk toplumsallaşma kurumu olan aile içerisinde öğrendikleri erkeklik kabullerini içselleştirerek arkadaş çevresi ve ikincil sosyalizasyon yapılarında pekiştirme süreçleridir. Buna örnek olarak erkeklerin kendi aralarındaki erkeklik rekabeti verilebilir. Erkekler birbirlerine kanıtlayarak hegemonik konumlarını meşrulaştırarak toplumsallaşma sürecinde onaylanmış olurlar. Böylelikle, okul, ordu, kamusal alan ve birçok kurumda erkek olma deneyimlerini ötekilerin gözündeki erkeklik algısına göre konumlandırarak pekiştirebilirler.

Erkeklikler Nedir?

Erkeklikler, hegemonik erkeklik konumundan pay alabilmek için onunla çeşitli ilişkiler kurarak toplumsal cinsiyet düzeninde var olabilen profillerdir. Egemen konumun en tepesinde olan hegemonik erkeklerin dışında kalan tüm erkekler baskılanıp marjinalleştirilir ve bu sayede eril tahakküm yeniden inşa edilir. Connell, suç ortağı, madun ve marjinal erkek tiplerinden bahsederken suç ortağının hegemonik konumu sessizce destekleyen erkekler olduğunu söyler. Marjinal erkeklik, etnik veya sınıfsal olarak iktidarın dışladığı erkekliktir. Madun erkeklikler ise, heteroseksist düzlemde heteronormların belirlediği alanın dışarısında kalan ve bu nedenle dışlanan erkeklerdir.

Hegemonik Kadınlık Nedir?

Hegemonik kadınlık, hegemonik erkekliğin inşasında tamamlayıcı bir rolü olan kadınlıkla özdeşleştirilen rollerin sorgusuzca kabul edilmesi ile üretilmektedir. Bu profil, toplumsal cinsiyet düzeninde egemen erkekliğin sürekliliğini sağlamak adına işlevsel olan kadınlık profilidir. Toplumsal cinsiyet hiyerarşisinde ikincilleştirilen kadınlar, egemen erkekliğin ideolojisinden pay alabilmek için bu ideolojinin destekçisi olmaları beklenir. Bu nedenle, kadınsı olarak atfedilen özelliklerin tamamına sahip olmaları ve erkekliğin hegemonik konumunu onaylamaları beklenir. Bu sayede egemen normları içselleştirerek erkekliğin hegemonik konumu ile tamamlayıcı bir ilişki kurar ve kadınlığın erkekliğe tabi oluşunu meşrulaştırırlar. Ancak bu kadınlığın değil esasında toplumsal cinsiyet düzeninin kadınlıktan beklentisinin hegemonik cinsiyet kimliği inşasında görülen gerçekliğidir.

KAYNAKÇA:

• Aydın, D ve Atalay, S. (2021). Hegemonik Erkekliğin İnşası: İzmir’de ‘Daha’ Erkeklik. Moment Dergi, Erkeklikler – 1 , 47-65 . DOI: 10.17572/mj2021.1.4765
• Bozok, M. (2009). Erkeklik İncelemeleri Alanındaki Başlıca Kuram ve Yaklaşımların Sosyalist Feminist
• Eleştirisine Doğru. VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi.“Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar”
• (s. 431-445). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Bozok, M. (2011). Soru ve Cevaplarla Erkeklikler. İstanbul: SOGEP
• Connell, R. (1995). Masculinities. Berkeley: University of California Press.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar; Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkansız İktidar Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Schippers, M. (2007). Recovering the feminine other: Masculinity, femininity, and gender hegemony. Theory and Society, 36(1), 85–102. https://doi.org/10.1007/s11186-007-9022-4.
• Selek, P. (2014). Sürüne Sürüne Erkek Olmak. İstanbul: İletişim Yayınları.

İlginizi Çekebilir: Damgalama Teorisi Nedir?