Özellikleri nedeniyle yaşıtlarından farklı gelişim gösteren bireylere verilen eğitime özel eğitim denir. Özel gereksinimli bireylerin yaşıtlarına göre anlamlı biçimde farklılaşan yeterlilikleri mevcuttur. Yetkin eğitim personelleri ve bu alanda uzmanlaşmış kişilerin özel gereksinimli çocuklara eğitim vermesi gerekmektedir. Özel eğitim, öğrenme biçimi ve gelişim çizgisi yaşıtlarından farklı seyreden bireylere verilmektedir. Özel gereksinim dendiği zaman zeka geriliği, otizm veya yüksek zeka gibi durumlar anlaşılabilmektedir.
Başlıklar
Özel Eğitimde Sapma Ne Demek?
Bireyin bedensel veya zihinsel yapısında kalıcı ve geçici türden bir zedelenmenin meydana gelmesine özel eğitimde sapma denir. Bu durum, psikolojik, sosyolojik veya anatomik olarak anlaşılabildiği gibi zihin ve beden fonksiyonlarında var olan işleyişin bozulması şeklinde de anlaşılabilmektedir. Sapmaya örnek olarak işitme engeli, zeka geriliği, felç, bedensel bir uzuvda görülen engel vb. durumlar gösterilebilir.
Özel Eğitimin Amacı Nedir?
Özel eğitimin amacı, bireylerin iletişim becerilerini geliştirmek, yaşam doyumunu yükseltmek, yetkinliklerini çoğaltmak ve yeterliliklerini kullanılabilir hale getirmek ve üretkenliklerini artırmaktır. Bunun yanında, bireylerin yaşamdan haz ve mutluluk duymalarını sağlamak için kişisel gelişimlerini desteklemek de özel eğitim ilkeleri içerisinde esas bir konudur. Her bireyin özel olduğu görüşünden yola çıkan bu akademik anlayışta bireylerin öznel yapılarına uygun eğitim programları hazırlanır. Her çocuk, erken yaşta ilgi ve yeteneklerine yönelik bir eğitim sürecine tabi tutularak sosyal yaşama entegre olması sağlanır.
Özel Eğitime Erken Başlamak Esastır Ne Demek?
Her birey öznel ve biricik olması bakımından kendine ait bir öz taşımaktadır. Özel eğitime erken başlamak, bireyin öznel ve biricik özünün erken yaşta fark edilmesini sağlar. Özel gereksinimli bir birey, çocukluktan itibaren ailesi tarafından desteklenerek özel eğitim eğitmenleri tarafından yetiştirilmeye bırakılmalıdır. Bu sayede çocuğun özellikleri ve yetkinlikleri geliştirilebilir ve aldığı eğitim sayesinde yetişkinlik döneminde gösterdiği performans kendi özünü yansıtmasına yardımcı olabilir.
Özel Gereksinimli Bireyler Ne Demek?
Bireysel gelişim süreci yaşıtlarına göre hastalık, sendrom ve kaza gibi nedenlerden ötürü farklılaşan kişiye özel gereksinimli birey denmektedir. Özellikleri ve yetkinlikleri içinde bulunduğu yaş grubuna nazaran farklı seyreden bir yapısı vardır. Çocukluktan itibaren fark edilebilir derecede gereksinime sahip birisinin erken yaşta özel eğitime yönlendirilmesi gerekmektedir. Örnek olarak otizmin çok çeşitli türleri olduğu için her tür otizm hemen gözle görünür biçimde fark edilmeyebilir. Bunun için konunun uzmanları ile görüşerek durumun farkına varılması için destek alınması faydalı olabilmektedir.
Özel Eğitimde Eğitim Programını Ne Belirler?
Genel eğitimde klasik müfredat ışığında bir eğitim yapılanmasına gidilirken özel eğitimde çocuğun ihtiyaçlarına göre belirlenen bir müfredat mevcuttur. Özel eğitime erken yaşta başlamak, özel gereksinimli bireylerin ihtiyaçlarını anlamak ve bu ihtiyaçlara uygun bir eğitim programı hazırlamak açısından oldukça önemlidir. Örneğin zeka geriliği bulunan bir bireyin eğitim müfredatı, otizmli bir bireye göre farklılaşabilmektedir.
En Az Kısıtlayıcı Eğitim Ortamı Kavramı Nedir?
En az kısıtlayıcı ortam, bireyin içinde bulunduğu eğitim ortamında en üst düzeyde başarı gösterebilmesi için sağlanabilen olan ortamdır. Öğrencinin duygu ve davranışsal durumunun kısıtlanmadan kendisini en üst düzeyde ifade edebildiği yer olarak da anlaşılabilir. Bu ortamın en önemli belirleyicileri, içinde yaşanılan aile yapısı, bireyin duygu ve düşünce yapısı, sosyal çevre ve yakın ilişkiler şeklinde sıralanabilir.
Özel Eğitim Alanları Nelerdir?
Özel eğitim alanları, özel gereksinimli bireylerin yapılarına uygun eğitimin verildiği ve tıbbi olarak içinde bulundukları durumun tanımlandığı durumlardır. Otizmli bir bireyin eğitim müfredatı yüksek zekalı bir bireye göre farklılaşmaktadır. Özel eğitim sürecinde her çocuk kendi ihtiyaç ve özelliklerine göre tasarlanmış bir eğitim programı içerisinde yetişir. Bunun için öncelikle bireylerin ihtiyaçlarının ve yetkinliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;
- Öğrenme Güçlüğü
- Dil-Konuşma Bozukluğu
- Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu
- Down Sendromu
- Davranış Ve Sosyal Uyumda Zorluklar
- Kas Hastalıkları
- Özel Eğitim Alanları içerisinde önemli bir durum olan Otizm
- Zeka Geriliği
- İşitme Engeli
- Sebebral Parsi
Özel eğitim alanları, bireylerin içinde bulundukları gereksinimlere uygun tasarlanmış eğitim programlarını ifade etmektedir. Ayrıca bu alanlar, sadece eğitsel süreci tanımak için kullanılmamakta, tıbbi açıdan bireylerin tedavi süreçlerini anlamak için de kullanılmaktadır.
KAYNAKÇA:
- Aksoy, V. (2016). Özel eğitim. Ankara: Pegem Akademi.
- Birkan, B. (2002). Erken özel eğitim hizmetleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(02).
