Örnek olay çalışması, tek bir olayın veya düşüncenin uygun olan bir yöntem eşliğinde araştırılmasıdır. Bazen olay durumlar nadir görülen niteliktedir. Belli araştırma soruları olsa da mesele sadece tek olaya/duruma odaklanmak ve benzer başka olayların da olduğunu düşünerek daha sonra yapılacak olan genellemeye ulaşmak açısından uygun olabilir. Olay kendi bağlamında, derinlemesine bir şekilde incelenebilir. Örnek olaylar genelde karmaşık olduğu için araştırmacı olayı derinlemesine inceleme rolüne sahip olduğundan daha fazla detay yakalayabilir. Yöntemden ziyade stratejik bir yaklaşım olan örnek olay çalışması, olayın bütünlüğünü görmeyi amaçladığı için aynı zamanda bütüncül bir perspektife sahiptir. Bazen örnek olay/durumun kapsamı çok dar olabilecekken bazen genel bir fenomeni açıklığa kavuşturmak adına çok sayıda olay ele alınabilir.
Başlıklar
Örnek Olay Çalışması Özellikleri Nelerdir?
Örnek olay araştırmaları genelde bir fenomenin ya da bağlamın sınırlarının net bir şekilde belli olmadığı durumlarda yapılabilir. Çok sayıda kanıt varsa ve güncel bir durumu/fenomeni gerçek yaşamda araştırabilme durumu varsa örnek olay çalışmasından söz edilebilir. Ele alınan olayı bir sistem gibi bütüncül olarak inceleyip özellikle araştırmanın sorununa yoğunlaşarak araştırmak örnek olay çalışmasının özelliklerini yansıtır. Detaylandırmak gerekirse şunlardan bahsedilebilir;
- Örnek Olay Çalışmasında ‘Olay’ Sınırlıdır.
- Sınırlı Bir Sistem Olduğu İçin Olayın Sınırları Açıkça Ortaya Konmalıdır.
- Olay Bir Şeyin Olmasını İfade Eder.
- Araştırmacı Olayın Neyin Oluşumu Olduğunu Keşfetmelidir.
- Olayın Bütünlüğü Korunmalıdır.
- Olaya Bütüncül De Bakılsa Muhakkak Odak Noktası Belirlenmelidir.
- Araştırma Sorularını Odak Noktasını Ortaya Koymak İçin Kullanmak Mümkündür.
- Olayın Doğal Ortamında Veriler Toplanır.
- Mülakat, Anket, Anlatı Analizi, Etnografik ve Sosyolojik Teknikler Kullanılabilir.
- Nitel Yapılabildiği Gibi Nicel De Yapılabilir. Sayısal Ve İstatistiksel Veriler Kullanılabilir.
Örnek olay araştırmaları, herhangi bir olayın üzerine giderek o olayın tüm detaylarını inceleyen bir modeldedir. Bu bakımdan araştırmacının genel olarak nitel araştırma tekniklerinden faydalandığı görülür. Ancak bu durum bir şart veya koşul değildir, çünkü örnek olay incelemesi nitel veya nicel olabilmektedir.
Örnek Olay Çalışması Yapmak İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
Örnek olayın ne olduğu konusunda araştırmacının net olması gerekir. Olayın sınırları belli olmayabilir ancak araştırmacı bir odak noktası oluşturmalıdır. Neden bu olayın üzerine gidilip araştırılması gerektiğine dair bir amaç belirlemelidir. Araştırmaya başlama amacını sorulara dönüştürmek önemlidir. Araştırmanın nasıl bir strateji izleyeceğini belirlemek önemlidir çünkü tek bir olay mı yoksa birden fazla örnek olayla mı çalışacağınız stratejiyi değiştirir. Verileri kimlerden toplayacağınız ve hangi teknikleri kullanacağınız çok önemlidir, bunu belirlemek gerekir. Verileri analiz etme tekniklerinizi planlayarak nasıl bir analiz yolu izleyeceğinizi belirlemeniz de önemlidir. Kısaca şu şekilde sıralamak gerekirse aşağıdaki temalara dikkat etmeniz önemlidir. Bu temalar şu şekildedir;
- Örnek Olayın Ne Olduğu Belirlenmelidir.
- Örnek Olayın Odağının Belirlenmesi, Sınırlarının Çizilmesi Önemlidir.
- “Neden Bu Konuyu Araştırıyorsunuz?” Amaç Nedir? Bunlar Belirlenmelidir.
- Amacınızı Soru Üreterek Daha İyi Anlayabilirsiniz.
- Araştırmada İzlenen Stratejinin Ne Olduğunu Belirlemek Önemlidir.
- “Tek Bir Örnek Olayla Mı? Birden Fazla Örnek Olayla Mı Çalışacaksınız?” Bu Önemlidir.
- “Veriler Nasıl, Kimden Ve Hangi Yollarla Toplanıyor?” Bunları Belirlemek Gereklidir.
- “Verilerin Analizi Nasıl Yapılacak?” Buna Odaklanmak Önemlidir.
Örnek olay araştırmalarında, olayın odağının belirlenmesi çok önemlidir. Olayı kendi sistemi içerisinde bütüncül bir şekilde incelemek de ayrıyeten gereklidir. Örnek olay araştırmaları, genellemeye yatkınlık açısından şaibeli görünmekte ancak kendi içerisinde genelleme yapabilme imkanı taşımaktadır. Nicel örnek olay araştırmalarında araştırma hipotezler ile başlar ve hipotezler ile biter. Daha sonra yapılacak olan araştırmalarda bu hipotezler sınanabilir. Bu araştırma yaklaşımı, sosyal bilimler içerisinde genelde şaibeli görünmüş olsa da bir örnek olay araştırmasının kendi içerisindeki tutarlılığı ve ortaya koyduğu sonuç aynı örnek olay/grup için genellenebilir olabileceğine bir ışık yakmaktadır.
Örnek Olay Araştırması Örnekleri
Örnek olay araştırma örnekleri, belli bir grupla yapılabilen veya bir kişi olay üzerine odaklanan türdendir. Öğretmenler, doktorlar veya avukatlar üzerine çeşitli bağlamlarda örnek olay incelemeleri yapılabilir. Örnek olay yöntemi, araştırmacının ihtiyaç duyduğu zaman içerisinde ele aldığı bağlamı detaylıca incelemesidir. Bazen, bir grup veya kişiyle tekrar tekrar görüşmesi gerekebilir. Örnek olay çalışması yapmak istiyorsanız örnek olay yöntemi örneği olabilecek birkaç fikir sıralamak sizler için iyi olacaktır. Geliştirebileceğiniz araştırma fikirleri şu şekildedir;
- Bir işletmede yöneticinin davranışı ve buna karşılık çalışanların örgütsel davranışındaki bir tutum/durum… (Araştırıp tam olarak bu bakış açısını nasıl geliştirebileceğinizi bulabilirsiniz. Bunlar sadece size bir bakış açısı oluşturması açısından verdiğim örnekler, detayını ve esas odağını bağlamını sizler bulmalısınız.)
- Öğretmenler ve idarecilerin arasındaki uyumun (uyum, çatışma, olumlu-olumsuz iletişim vb.) idarecinin liderlik özelliklerinden kaynaklanması-kaynaklanabilir mi? – nasıl? (Parantez içinde olasılıkları sıraladım. Örneği uyum olarak verdim ama belki daha farklı bir noktadan da bakılabilir. Liderlik özellikleri, farklı bir özellik olarak ele alınabilir.)
- İş yerlerinde mobbing, eğitim yönetimi alanı, öğretmen-öğrenci, hukuk-adalet-avukatlık (Bu gibi temalarda çalışmalar daha fazla olduğu için bu başlıklara bakmanızı öneririm. Ancak bunlar literatürde yoğun olarak çalışıldı diye siz bunları çalışmak zorunda değilsiniz. Özgün olan ve istediğiniz herhangi bir olayı ele alabilirsiniz.)
Örnek olay incelemesi araştırma yapmak için yukarıda belirttiğim örnek ve temalar üzerinden gidebileceğiniz gibi tamamen özgün, kendi belirlediğiniz bir olay üzerinden de gidebilirsiniz.
KAYNAKÇA:
- Köklü, N. (1994). ÖRNEK OLAY ÇALIŞMA METODLARI. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(2), 771-779.
- Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş (çev. D. Bayrak, HB Arslan ve Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
