Askeri Sosyoloji, İkinci Dünya Savaşından itibaren ABD ordusu içerisinde yapılan sosyal psikolojik çalışmalar ışığında oluşan bir alt alandır. Ele aldığı konular savaş, askerlik ve silahlı kuvvetlerin toplum ile karşılıklı ilişkileri ve etkileşimlerini incelemektir.
Disiplinlerarası bir daldır. Organize şiddeti kullananları ele alır. Gün geçtikçe çeşitlenen ve artan yeni araştırma sorunları olan bir kapsama sahiptir.
Başlıklar
Askeri Sosyolojinin Araştırma Konuları Nelerdir?
Askeri sosyolojinin araştırma konuları, askeri kurumlar sosyolojisi olmak üzere sosyal ve politik açıdan sivil-asker ilişkilerinin incelenmesidir. Ordu içi çalışmalar oluşumunda katkı sağlamıştır. Özellikle Vietnam savaşı ve Soğuk savaş dönemleri bu alanın ortaya çıkmasına etki etmiştir. Savaş konularını da ele alması bakımından çok yönlüdür.
Şiddeti içermesi bakımından da ele alınmıştır ancak kriminoloji ve siyaset gibi dallarda bu mesele zaten tartışılmakta olduğu için bu askeri sosyolojiye özgü bir şey değildir. Ele aldığımız tür şiddetin organize kullanımı ve bunları kullananları içermektedir. Akademik olarak araştırma konuları üç başlıkta incelenebilmektedir. Bunlar;
- Askeri örgüt ve askerlik
- Ordu ve toplum arasındaki ilişki
- Savaş ve Çatışma
Bu maddeler ise etnik, cinsiyet, din, uyum, motivasyon, liderlik, ordular arası ilişkiler, değişim, eğitim, asker aileleri, sivil-asker arasındaki ilişki, profesyonellik, kültür, STK’lar ile etkileşim, örgütler vb. konular ile birleştirilmektedir.
Türkiye’de Askeri Sosyoloji
Türkiye’de askeri sosyoloji ilk olarak 2018 yılında MSÜ bünyesinde yüksek lisans programı açıldığı zaman ortaya çıkmıştır. İlk kez terim olarak 1939’da bir subay tarafından yazılmış ve Genelkurmay başkanlığı tarafından onaylanmış ‘Ordu Sosyoloji Yolunda Bir Deneme’ adlı kitap alana katkı yapmıştır.
1969 yılında Harp Okulu’nun müfredatına davranış bilimleri alt dallarında sosyoloji, psikoloji ve liderlik gibi dersler eklenmiş ve akademiye fayda sağlamıştır. Çalışmalar daha çok subaylar, astsubaylar ve profesyonel askerler üzerine gerçekleştirilmiştir.
2002’de Kara Harp Okulu yabancı sosyologlarla iletişime geçmişler ve 2003’te bir sempozyum düzenlenmiştir. Çok çeşitli araştırmalar yapılmaya devam etmiştir ancak en etkin olanı görünür bir şekilde üniversite bünyesinde derslerin verilmeye başlanmış olmasıdır.
Örnek olarak modern yaklaşımlar kapsamında TSK’nın incelenmesi, cinsiyet, yabancı birlikler, öğrenciler, sorumluluk vb. gibi askerleri ve toplumu etkileyen yapıların incelenmesi verilebilmektedir. Bunun yanında farklı bilimsel alanlar ile işbirliğine giderek ortaya ülkelerin ordu ve düzenlerine ilişkin katkı sağlayabilecek yöntemler geliştirildiği bilinmektedir.
Askeri Sosyologlar
Askeri sosyologlar bu dalın bilimsel bir nitelik kazanmasını sağlayan araştırmacılardır. Avrupa’da ve Amerika’da ilk kez görünürlüğe ulaşan bu alan daha sonra farklı ülkelere de kendisini duyurmayı başarmıştır. Bahsedildiği gibi savaşlar ve bunların oluşturduğu ilişkilerin askerlik, ordu, örgüt, kurum ve kuruluşlar temelinde incelenmesi esastır. Yapılan çalışmalar da bu yönlerde gelişmiştir. Yaptıkları keşifler ve ürettikleri fikirler ile katkı sağlayan isimlere bakacak olursak bir kısmı şu şekildedir;
- Samuel A. Stouffer
- Samuel L.A Marshall
- Morris Janowitz
- Samuel P. Huntington
- Sam Sarkesian
- Jacques Van Doorn
- Charles C. Moskos
- Giuseppe Caforio
- Patricia Shields
- Adem Başpınar
Askeri Sosyoloji Alanında Yüksek Lisans Yapmak İstiyorum Ne Yapmalıyım?
Askeri sosyoloji alanında yüksek lisans yapmak istiyorsanız Milli Savunma Üniversitesi bünyesinde ATASAREN Askerî Sosyoloji Yüksek Lisans Programına kayıt olabilirsiniz. Bu dalda uzmanlaşmak için böyle bir aşamadan geçmeniz beklenmektedir.
Kariyeriniz için akademik çalışmalar yürüterek ve başarı sağlayarak daha sonrasında mezun olup okul bünyesinde doktora yapıp araştırmacı olabilir veyahut yurtdışındaki bilimsel faaliyetleri değerlendirebilirsiniz.
Ayrıca MSB’nın iş imkanlarını takip edip istenen pozisyonda uzman konumunda çalışabilir ve görevinize başlayabilirsiniz. Üniversitenin kontenjan ve sınav duyurularını web sitesinden takip edebilir ve programa belirlenen tarihlerde başvurabilirsiniz.
Kaynakça:
BAŞPINAR, A., & COŞKUN, D. İ. (2010). Askeri sosyoloji: Tarih ve kaynaklar.
BAŞPINAR, A. (2012). Sosyolojinin Konusu Olarak Ordu ve Asker: Askeri Sosyoloji. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(24), 279-314.
Barış, A. T. E. Ş. Askeri Sosyoloji: Kuruluş, Gelişim ve Gelecek Üzerine Bir Değerlendirme. Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, 1(1), 53-74.
https://www.researchgate.net/publication/338527821_Askeri_Sosyoloji
