Felsefede Bilimsel Bilgi Nedir? Özellikleri ve Örnekleri

Bilimsel bilgi, nesne ile özne arasında sistemli, sınanabilir ve tutarlı bir ilişkinin olduğu bilgi türüdür. Denetlenebilmesi, doğrulanabilir veya yanlışlanabilir olması bakımından pozitif bir bilgi modeli olarak da tanımlanmaktadır. Bilimsel bilginin yöntemi deney ve gözlemdir. Akılcı bir bilgi türü olduğundan mantık ilkeleri çerçevesinde ilerlemektedir.

Bilimsel bilgi, teknik bilgi ile birçok açıdan benzerlik gösterse de aralarındaki en önemli fark, bilimsel bilginin teorik olmasıdır. Bu sebeple de bu bilgi türünde özne, nesneye ‘bilmek için bilmek’ bakış açısı ile bakmaktadır. Önemli olan bilginin pratiğe dökülmesi değildir, önemli olan bilginin kendisidir.

Bilimsel Bilgi Örnekleri

Bilimsel bilgi örnekleri:

• Balinalar denizde yaşayan tek memeli canlılardır.
• Dünya kendi etrafında dönüşünü 24 saatte tamamlar.
• Bir malın pazarlanması sırasında arz ve talep ilişkisi zıt yönde birbirini etkiler.
• Suyun kaldırma kuvveti bulunmaktadır.
• Maddenin üç hali bulunmaktadır: katı, sıvı ve gaz.
• Melatonin hormonu insan vücudunda doğal olarak bulunan ve uyku düzenini sağlayan hormondur.

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Bilimsel bilginin özellikleri:

• Bilimsel bilgi nesneldir.
• Deney ve gözleme dayalı ilerler.
• Doğrulanabilir veya yanlışlanabilir. Dolayısıyla dogmatik değildir.
• Disiplinlerarası olabilir. Aynı anda hem matematik hem biyolojiyi kapsayabilir. Bir başka bakış açısıyla hem felsefi anekdotları hem de sosyolojik verileri kapsayabilir. Bu bakımdan bütüncül olduğu da söylenebilir.
• Mantığa dayalı ve sistematiktir.
• Kümülatiftir, yani birikerek ilerler. Her bilimsel bilginin oluşumunda önceki bilimsel bilgilerin katkısı bulunmaktadır.
• Dinamik bir bilgi türüdür. Bilgi, toplumsal hayatla veya doğa ile uyumlu olarak yaşayarak ilerler. Yani değişkenlik barındırabilir.

Bilimsel Bilgiler Zamanla Değişir Mi?

Evet, bilimsel bilgiler zamanla değişebilir. Bu değişim iki şekilde olabilir: Birincisi bilginin kendisi yanlışlanabilir. Yapılan yeni çalışmalar doğrultusunda mevcut bilginin doğru olmadığı tespit edilebilir ve yeni deliller doğrultusunda bilgi değişebilir. Örneğin suyun kaynama noktası 100 derece iken, yapılan yeni bir çalışma doğrultusunda bu bilgi değişebilir. İkinci olarak ise değişen koşullara bağlı olan değişimdir. Toplumsal sebeplerle veya dönemsel, doğaya bağlı değişimler ışığında bilgi yanlışlanarak yeni bir bilgiye evrilebilir.  Örneğin, mevcut durumda dünyanın 4’te 3’ü su iken, küresel ısınma gibi doğa veya beşerî olaylar sonucunda bu oran değişebilir.

Bilimsel Bilgiler Yeni Veriler, Deliller Işığında Değişir Mi Değişmez Mi?

Bilimsel bilgiler yeni veriler ve deliller ışığında değişebilirler. Bu nedenle aynı olgu ve olaylar, nesneler ve diğer bilimsel bilgiler farklı zaman ve mekânda yeniden araştırmaya tabii tutulmaktadırlar. Örneğin Kopernik yeni verilere ulaşmadan önce Güneş’in Dünya’nın etrafında döndüğüne inanılıyordu, ancak yeni veriler ve deliller sonusunda Dünya’nın Güneş’in etrafında döndüğü bilgisi yer edinmiştir.

Bir Bilginin Bilimsel Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?

Bir bilginin bilimsel olup olmadığını anlamak için aşağıdaki sorular sorulabilir:

• Nesnel mi?
• Bilimsel bir dayanağı var mı?
• Test edilebilir mi?
• Gözlemlenebilir mi?
• Bilgi, geleceğe yönelik aktarılabilir mi?
• Gerçekliği yansıtıyor mu?
• Tekrarlanabilir mi?

İlgili İçerik: Bilgi Türleri Nelerdir?

Bir Araştırmanın Bilimsel Olabilmesi İçin Neler Gereklidir?

Bir araştırmanın bilimsel olabilmesi için;

• Test edilebilir olması,
• Gözlemlenebilir olması,
• Aktarılabilir olması,
• Ölçülebilir olması ve
• Tekrarlanabilir olması gerekmektedir.

Bilimsel Bilgi Önemli Midir?

Bilimsel bilgi nesnel olması bakımından hem gündelik hayatlarımıza hizmet eden hem de birçok doğayı ve olguları anlamak için gerekli olan bilgileri barındırdığından son derece önemlidir.

Bilimsel Bilgi Subjektif Midir?

Bilimsel bilgi subjektif, yani öznel değildir. Nesneldir.

Bilimsel Bilgi Dogmatik Midir?

Bilimsel bilgi, eleştirilebilir, sınanabilir ve yanlışlanabilir olması nedeniyle dogmatik değildir. Yapısı gereği olduğu gibi kabul edilen ve tartışılmayan bir bilgi türü olmaktan çok uzaktır. Hatta tam tersi bir şekilde, sürekli eleştirel yaklaşılması ve sorgulanması gereken bir bilgi türüdür.

Bilimsel Bilgi Üretme Nedir?

Bilimsel bilgi üretme, bir alan, nesne, olgu veya olaya dair bilimsel yöntemler aracılığı ile bilgiye ulaşmaktır. Bilimsel bilgi üretimi esnasında deney ve gözlem başta olmak üzere, bilimsel yöntemler ve bilimsel çalışma sıralamaları ön planda tutulmalıdır. Neden sonuç ilişkileri, mantıksal çıkarımlar gibi nesnel bakış açılarına önem verilmelidir.

İlgili İçerik: Teknik Bilgi Nedir?

Bilimsel Bilgi Olgusaldır, Ne Demek?

Bilimsel bilginin olgusal olması, sınanabilir ve doğrudan ya da dolaylı yöntemler ile gözlemlenebilir olgulara dayalı olması anlamına gelmektedir. Çoğu zaman olguların kendisine, özüne dair bilgileri barındırdığını söylemek de yerinde olacaktır.

Bilimsel Bilgi Kesin Midir?

Bilimsel bilgi yalnızca tanımlanan koşullarda ve mevcut zaman dilimi içerisinde kesindir. Her zaman ve her koşulda kesin olmayabilir, bu nedenle yeniden tartışılmaya, denenmeye ve sınanmaya, eleştirilmeye her zaman açıktır.

Bilimsel Bilgi Olgusal Mıdır?

Bilimsel bilgi, gözlemlenebilir veya sınanabilir olgulara dayanması bakımından olgusaldır.

Bilimsel Bilgi Öznel Midir?

Bilimsel bilgi, deney ve gözleme dayanması, olgusal ilerlemesi sebebiyle öznel değildir.

Bilimsel Bilgi Nesnel Midir?

Bilimsel bilgi, sistematik çalışmalar sonucu elde edilen bilgiler olması bakımından her zaman nesneldir. Deney ve gözlem gibi pozitif çalışma modelleri ve yöntemleri ile elde edilen bilgi olduğundan öznel olması mümkün değildir.

İlgili İçerik: Gündelik Bilgi Nedir?