Bilinçli farkındalık, bireylerin şimdiki zamanda yaşamaları ve çevrelerinde gerçekleşen olaylara dikkatlerini verebilmesidir. Bilinçli farkındalıkta; “şimdiye odaklanmak ve dikkati toplamak” önemlidir. Germer’e göre bilinçli farkındalık müdahaleleri; “dur”, “gözlemle”, “geri dön” gibi üç katmandan oluşmaktadır. Dur; hızla akan yaşamı yavaşlatmak, yaşadığımız olaylara kuş bakışı bakabilmek ve fark edebilmektir. Gözlemle; içinde bulunulan deneyimi tüm boyutlarıyla hissetmektir. Nefesi, duyumu ve duyguyu hissedebilmektir. Geri dön katmanında ise, zaman zaman dikkat odağı kaybedilebilir önemli olan bunu fark edebilmektir çünkü fark ettiğimiz an odak noktamızı yeniden kazanırız ve yaşadığımız anı bütünüyle deneyimlemeye devam edebiliriz (Aktepe & Tolan, 2020, s.541).
Bilinçli Farkındalık Faydaları
- Deneyimlerimizden ders çıkarmayı sağlar.
- Olayları kabullenmeyi kolaylaştırır.
- Duygularımızı ve kendimizi anlamayı kolaylaştırır.
- Stres ve kaygıyı azaltır.
- Bireylerin başarıya ulaşmasını sağlar.
Ebeveynlikte bilinçli farkındalık ise ebeveynlerin çocuklarına yargılama yapmadan kulak vermeyi öğrenmesi, çocuklarıyla geçirdikleri mevcut ana olan farkındalıklarının artması ve çocuğa karşı oluşabilecek olumsuz tepkilerin azaltılmasıdır (Kabat-Zinn and Kabat-Zinn, 1997’den akt. Aday, Çetinkaya, Cankan, Özen, Şengiz, Iğnak, Yağlı, Acar, 2021, s.2). Bilinçli ebeveynlik, “ebeveyn ve çocuk ilişkisinde” bilinçli farkındalıkla hareket etmektir. Peki bilinçli ebeveyn olmak için neler yapılmalıdır? Bilinçli ebeveyn olmak için, çocukların olumlu ya da olumsuz davranışlarına, sakin bir şekilde ve düşünerek tepki verilmesi gerekir. Çocuğunuzun göstermiş olduğu olumsuz davranışa kızmak yerine, çocuğunuzun olumsuz davranışı yapmasındaki temel etkenleri bulun ve çocuğunuzu sabırlı bir şekilde dinleyin. Bilinçli ebeveynlik bağlamında; ebeveyn ve çocuk ilişkisi pozitif anlamda güçlenir.
Bilinçli Ebeveynlik Kapsamında;
- Çocuğun dikkatle dinlenilmesi,
- Ebeveynin kendini ve çocuğu yargılamadan kabul etmesi,
- Ebeveynin kendi duygularından ve çocuğun duygularından haberdar olması,
- Ebeveynin kendine ve çocuğuna şefkat göstermesi,
- Ebeveynlerin tepkilerini kontrol edebilmesi, anne – baba ve çocuk ilişkisinde önemlidir.
Bilinçli Ebeveyn Neler Yapar?
- Bilinçli ebeveyn, çocuğunu çok iyi tanır. Çocukların fiziksel ve zihinsel gelişim evreleri ile ilgili fikir sahibi olan bilinçli ebeveyn, çocuğu ile ilişkisini iyi bir şekilde gözlemler.
- Bilinçli ebeveyn, hem çocuğa hem de ailenin diğer üyelerine saygı gösterir. Aile içerisindeki karşılıklı saygıya dayalı ilişki, çocuğa özgüven aşılar.
- Bilinçli ebeveyn, çocuğunun bir birey olduğunu ve ona ait olmadığını kabul eder. Dengeli bir arkadaş ebeveyn ilişkisi ile bu fikri destekler.
- Bilinçli ebeveyn, değişime açık ve esnek fikirlidir. Çocukların birbirinden farklı olduğunu kabul eder.
- Bilinçli ebeveyn, çocuğu ile zaman geçirmesine yardımcı olacak aktiviteler hazırlar ve onunla daha fazla zaman geçirir.
- Bilinçli ebeveyn, arkadaş ebeveynlik ilişkisinin sınırlarını belirler. Çocuğa daha fazla sorumluluk verir ve bu sorumlulukları hatırlatır.
Sevgili ebeveynler; maalesef çocuklarınıza kızmak çözüm yolu değildir. Çocuklarınızı sabırlı ve dikkatli bir şekilde dinlemelisiniz. Bilinçli ebeveynlik tutumu, çocuk gelişimi açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda, ebeveyn ve çocuk ilişkisi pozitif anlamda güçlenir. Unutmayın ki; bilinçli ebeveynler, bilinçli çocuklar yetiştirir.
Kaynakça
- Aday, B., Çetinkaya, D., Cankan, İ., Özen, İ. S.., Şengiz, İ., Iğnak, T., Yağlı, Ş. N. & Acar, I. H. (2021). Ebeveynlikte Bilinçli Farkındalık ve Çocuk Gelişimi. Çocuk Gelişim ve Öğrenme Çalışmaları Laboratuvarı, Özyeğin Üniversitesi.
- Aktepe, İ. & Tolan, Ö. (2020). Bilinçli Farkındalık: Güncel Bir Gözden Geçirme Mindfulness: A Current Review.
- https://mecokullari.k12.tr/cocuga-karsi-ebeveyn-arkadaslik-iliskisi-nasil-dengelenmeli-mec-blog/(Erişim Tarihi:2023).
Sevgili Tuğba favori yazarlarımdan birisin açıkçası 😊 Yazın gayet açıklayıcı ve detaylı. Özellikle, bilinçli farkındalık ve bilinçli ebeveynlik arasındaki bağlantıyı açıklarken, çocukları anlama, saygı gösterme, esneklik, zaman ayırma ve sorumluluk verme gibi konulara dikkat çekmen hoşuma gitti. Bu noktalar, bilinçli ebeveynliğin temel ilkelerini güzel bir şekilde özetlemiş. Yazı sonunda ki “Unutmayın ki; bilinçli ebeveynler, bilinçli çocuklar yetiştirir.” şeklinde güçlü vurgun, ana mesajı bangır bangır veriyor. Ebeveynlere sunduğun bu değerli rehberlik umarım amacına ulaşır. Kalemine sağlık. Sevgilerimle.
Çok teşekkür ederim