Bir Popüler Kültür İncelemesi: Minecraft

    Popüler Kültür Nesnesi: Minecraft (Video Oyunu)

Gelişen teknoloji aracılığıyla evlerimize kadar giren kişisel bilgisayarlar (personal computer/PC), gündelik ve iş hayatımızda bize birçok kolaylıklar sunarken, günümüz eğlence anlayışına da her geçen gün farklı alternatifler sağlamaktadır. Medya sektörü, matbaanın kullanılmaya başlanması ile görsel boyut kazandığından beri, iletişim yöntemleri sürekli bir değişim ve gelişim içinde olmaktadır. İlk zamanlarda mesajın “alıcı”ya ulaştığı ancak alıcıdan “geribildirim” alınamayan iletişim modelleri üzerinden gerçekleştirilen medya aktiviteleri, günümüzde, her alıcının aynı zaman birer “kaynak” olduğu, karşılıklı iletişimi mümkün kılan iletişim modelleri üzerinden gerçekleşmektedir. Bu karşılıklı iletişimin en yoğun olarak görüldüğü ve özellikle kişisel bilgisayarlar aracılığıyla en çok tercih edilen “eğlence nesnesi” ise bilgisayar oyunlarıdır. Hayatımıza 80’li yıllardan itibaren yoğun bir şekilde giren video/bilgisayar oyunları gerek boş vakit aktivitesi gerekse eğitici ve öğretici yönleri ile özellikle gençlerin vazgeçilmezi arasındadır.

Özellikle Batı ülkelerinde, gençler bu oyunları sadece oynamamakta ayrıca bunların üreticisi haline gelmektedirler. Video oyunlarına ilgisi olan gençler, zamanla tüketici konumlarından sıyrılarak üretici konuma gelmektedirler ve bu da oyun sektörünün sürekli deviniminin anahtar noktasıdır. Bu inceleme özelinde değerlendireceğimiz Minecraft oyunu da bahsi geçen konum değişikliğinin en güzel örneklerinden birisidir.

    Minecraft nedir? Kim tarafından geliştirildi?

Minecraft oyunun geliştiricisi Markus Aleksej Persson, namı diğer Notch ya da xNotch, 1979 doğumlu, İsveçli bir video oyunu geliştiricisi ve programcısıdır. Babası demiryollarında çalışmıştır, annesi ise hemşiredir. Çocukluğunda en büyük tutkusu Lego oynamak olan Persson, 7 yaşına geldiğinde babasının Commodore 128 ev bilgisayarı ile dönemin bilgisayar dergilerinin arkasında yayınlanan kodları çalışarak program yazmayı öğrenmiştir. İlk oyununu Type-in programlarının yardımı ile 8 yaşında yapmıştır. Jalbum‘da 4 sene programlayıcı olarak çalışmanın ardından King.com için çalışan bir oyun düzenleyicisi haline gelmiştir. Bu zaman boyunca MMORPG Wurm Online adlı oyunun temellerini atmasına rağmen bu oyun üzerinde daha fazla çalışma yapmamıştır. İşi dışında sık sık yarışmalarda yer almıştır. Persson her iki şirketten de oyunlara fazla profesyonel yaklaştıkları gerekçesiyle ayrılmıştır. Persson, Minecraft adlı oyununu ise 2011 yılında kendisine ait Mojang şirketi üzerinden yayınlamıştır.

Minecraft oyunu, yüz ölçümü olarak gerçek dünyanın 7000 katı olan bir harita üzerinde oynanmaktadır. Oyun, günümüz bilgisayar oyunlarından farklı olarak, görsel gerçekçiliği bir kenara bırakarak bize her şeyin (canlılar, eşyalar, hayvanlar…) kübik formda olduğu, oldukça geniş bir dünya sunmaktadır. Bu dünyada öncelikle madencilik (mining) ön plandadır. Buradaki madencilik, oyunun üretim safhasına geçebilmemizi sağlayacak materyalleri elde etmemizi sağlamaktadır. Bu kübik materyaller aracılığıyla oyunculara yapı inşa etme, bu materyalleri birleştirerek yeni materyaller (eşyalar, araçlar, silahlar, kıyafetler…) üretme/birleştirme (crafting) şansı ve oldukça büyük olan haritası üzerinde özgürce dolaşma imkânı sunan oyun, şu an itibariyle 201.000.000 kopya ile dünyada en çok satan oyun olmayı başarmıştır. Geçmiş zamanların vazgeçilmez oyunu olan ve özellikle 80-90’lı yıllarda elimizden düşüremediğimiz Tetris oyunun ise 170.000.000 rakamı ile 2. sırada olduğunu hatırlatmak isterim.

    Minecraft oyunu toplumun hangi kesiminde kabul görmüştür?

Minecraft ve diğer bütün bilgisayar oyunlarının ve bu oyunları geliştiren/yayınlayan oyun şirketlerinin hedef kitlelerinin gençler olduğu düşünülebilir. Genelleme yapıldığında da böyle bir sonuca ulaşmak mümkün görünmektedir. Ancak günümüzde bilgisayar oyunları ve özelde Minecraft, her popüler kültür nesnesinin işlevi olan “gerçek dünyadan kaçma”yı bizlere sağladığından 7’den 70’e her bireyin ulaşabileceği, zevk alabileceği ve tüketebileceği bir nesne olarak karşımıza çıkmaktadır. 201 milyon kişinin sadece çocuklardan oluşabileceğini düşünmek yanlış olacaktır. Sadece “resmi” rakamlara bakılacak olsa dahi milyonlarca kişiye ulaşmış bir bilgisayar oyunu olan Minecraft, popüler kültür nesnesi tanımlamalarına oldukça uygun görünmektedir. Popüler kültürün çevremizdeki tüm yaşamı kapsadığını düşünürsek, bu yaşam alanının daha büyüğünü ve daha özgür bir versiyonunu bizlere ve özellikle gençlere sunan oyunun bu kadar kalabalık bir topluluk tarafından tercih edilmesi hiç şaşırtıcı değildir.

Eğitim alanında da kullanılan Minecraft oyunu, çocukların yaratıcılıklarını özgürce geliştirebilecekleri bir platform sunmaktadır. Bir dönem, içerisinde barındırdığı “şiddet” (kübik formdaki zombileri öldürmek!) unsurları dolayısıyla devletin merceği altına girmiş olsa da özellikle öğrenme zorluğu olan çocukların düşün dünyalarına büyük ölçüde katkı sağlayabilen bir oyun olduğu görünmektedir. Bu açıdan bakıldığında küp şeklindeki materyalleri kazıp yerden çıkardığımız, onlardan eşyalar yaptığımız ve sanal bir dünyada dolaştığımız basit bir oyun gibi görünen Minecraft’ın, işlevlerinin geliştirilmesi ile nasıl girift bir yapıya büründüğüne şahit olmaktayız. Ayrıca popüler kültürü, yaratıcılıktan uzak olduğu varsayımı üzerinden eleştiren seçkinci duruş düşünürlerinin de özellikle bilgisayar oyunları konusunda yanıldığını da görmek mümkündür. Tabi ki her bilgisayar oyunu bizlere Minecraft’ın sunduğu dünyayı sunmamaktadır. Ancak incelememiz altında bu oyunun olası yararları, mümkün görünen zararlarından daha büyüktür.

    Minecraft oyununun hitap ettiği toplum kesimi ile nasıl bir ilişkisi vardır?

Minecraft, bir popüler kültür nesnesi olarak onu tüketen insanlara geniş bir dünya ile bu dünyayı değiştirme hatta yeniden “yaratma” imkânı sunmaktadır. Gündelik hayatımızda, iş çevremizde ya da sosyal ilişkilerimizde değiştiremediğimiz dünya kurallarını ya da doğa kanunlarını, kübik kareler aracılığıyla istediğimiz şekle sokabildiğimiz bu ürün ile hayal gücümüzün sınırlarını zorlayabildiğimiz gibi stabil dünyamızdan da bir kaçış yolu bulmaktayız. İnsanların bu oyunu tercih etmelerindeki en önemli sebep de bu bahsettiğimiz özellikleri olmaktadır. Daha önce de söz edildiği gibi küp şeklindeki malzemelerden akla gelebilecek her şeyi yaratabildiğimiz bir alan olan Minecraft, hem satış rakamları hem de insanlara sunduğu olanaklar ile günümüz sanal dünyasının ve oyun sektörünün en popüler ürünlerinden biri olarak tarih sahnesine adını yazdırmıştır. Popüler kültür nesnelerinin insanları gerçeklerden kopardığı ve bu özelliği ile asıl sorunlardan uzaklaştırdığı eleştirilerinin varlığını göz ardı etmemekle birlikte, özellikle pandemi döneminde bilgisayar oyunlarının birçok insana oturdukları yerden bambaşka alemlere girme şansı verdiğini de yadsımamak gerekir.

Popüler kültür nesneleri, zaman içindeki geçirdikleri değişimler ve bu değişimlerle beraber artan ulaşılabilirlikleri sayesinde ve ayrıca bu nesnelerin işlevlerinin de çeşitlendirilmesi ile insanlara yarar sağlayacak konuma getirilebilirler. Bu açıdan popüler kültür nesnelerini eleştirmeden önce, onların pozitif katkılarının ve potansiyellerinin titizlikle incelenmesi gerekmektedir.

    KAYNAKÇA

    Işık, C. “Kültür Sosyolojisi: Toplumsalı Anlamada Bir Zorunluluk”. Sosyoloji Derneği-Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 16 (2), (2013), 151-169.

    Karadağ, O. Yaratıcılığı Geliştiren Oyun: Minecraft, Dijital Medya ve Çocuk, İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2017/03/30/yaraticiligi-gelistiren-oyun-minecraft/ (ET: 27.10.2020)

    Kırtunç, A. L. Popüler Kültür Araştırmaları, Avrupa Forum, https://avrupaforum2.org/populer-kultur-arastirmalari-ayse-lahur-kirtunc/ (ET: 27.10.2020)

    Mojang Studios, Mojang Studios, https://account.mojang.com/terms?ref=ft#brand (ET: 27.10.2020)

    Vibio, https://www.youtube.com/watch?v=zcnt_z9F8wg (ET: 27.10.2020)

    Wikipedia,https://tr.wikipedia.org/wiki/En_%C3%A7ok_satan_video_oyunlar%C4%B1_listesi (ET: 27.10.2020)

    Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Minecraft (ET: 27.10.2020)