Habitus, toplumsal sınıfımızı belli eden, toplumsal pratiklerimizden oluşan yaşam alanımızdır. Toplumsal pratiklerimizden oluştuğu içinde her habitusun kendine has özellikleri vardır. Burada sadece özellikler önemli değil, yatkınlıklarda önemli. Sosyoloji öğrencileri tarafından bilinmesi gereken kavramlardan birisi de habitus kavramıdır. Çünkü bu kavram günümüz için bize ipuçları vermektedir. Bourdieu, toplumsal eşitsizliğin bizim ürettiğimiz pratiklerden dolayı kaynaklandığı savunmaktadır. Ona göre toplumsal ayrışmanın ve eşitsizliğin sebebi habitus kavramıdır.
Habitus doğrudan incelenemez. Toplumsal hayattaki pratikler takip edilerek incelenebilir. Gündelik yaşamda otomatik olarak meydana gelen hareketlerin bütünüdür aslında. Habitusumuzun belirlendiği hareketleri önceden planlayıp uygulayamayız, kendiliğinden gerçekleşir.
Habitus Ne Demek Sorusunu Maddeler İle Tanımlarsak;
- Habitus toplumsallaşmış öznelliklerdir.
- Bireyin içinde bulunduğun ‘alana’ göre şekillenen içselleşmiş failliğidir. Yapıp etmeler bütünüdür
- Bu kavramı bireyin sosyalleşerek kazandığı dış dünyaya yönelik zihniyeti o alan içerisindeki dış dünyayı anlamasını sağlar veya sağlamaz. Burada o alana özgü sermaye çok önemlidir.
- Bourdieu’yu anlamak üçlemesini anlamaktan geçmektedir. Sermaye – alan ve habitus.
- Yapıları yapılandırma özelliği vardır. Yeni yapıların oluşmasına ve dönüşmesine olanak sağlamaktadır.
Habitus Örnek Olay
Habitus kavramını daha iyi anlamak için bir örnek vermemiz gerekirse; Van’da eğitim gören Ahmet, üstün başarılarından dolayı İstanbul’da çok iyi bir kolejde ücretsiz bir eğitim alması için davet edildi. Başta bu hareket Ahmet’e iyilik gibi görünebilir fakat Ahmet’in habitusu değişeceği için aslında ona kötülük de yapmış oluruz. Çünkü Ahmet daha baskın bir habitus ile karşılaşacak.
Bilindiği üzere baskın habitus genelde meşru kültürü oluşturuyor. Bu nedenle de Ahmet, bir zaman sonra dışlanmamak için meşru kültüre yani baskın habitusa boyun eğmek zorunda kalacak. Yani Ahmet, burada Bourdieu’nun deyimiyle ‘Sembolik Şiddet’ e maruz kalacak. Böylelikle kendi habitusundan yavaşça çıkmış olacak. Unutulmamalıdır ki habitus sonradan değişmiş gibi görülebilir fakat özde aynıdır. Her ne kadar pratiklerde değişse de bazı olaylara vereceğimiz tepkiler ve bazı yatkınlıklarımız aynı kalabilir.
Habitus Değişir Mi?
Nasıl ki kaldığınız yer kalıcı değildir, habitus da kalıcı değildir. Bu nedenden dolayı habitus uzun vadede değişebilmektedir. Yoksul bir ailede dünyaya gelen birinin eğitim aldıktan sonra profesor olup Çankaya’da lüks bir yaşam sürmesi habitusun değiştiğine örnektir. Ancak, şunu unutmayalım; kişi, her ne kadar baskın kültüre ayak uydursa da ilk zamanlardaki habitusundan edindiği davranışları sergileyebilir.
İlgili yayın: Bourdieu Sosyolojisi
