Felsefenin Antik Yunan’da çıkma sebebi, felsefenin Yunan mitolojisinin eksik kaldığı noktalarda felsefenin sorularının başlaması olarak kabul edilmektedir. Felsefenin kesin olarak kanıtlanmış bir doğuş hikayesi yoktur, ancak güçlü bir ihtimal olduğu için kabul edilen bir doğuş, başlangıç hikayesi bulunmaktadır. Mısır, Mezopotamya gibi farklı uygarlıklardansa felsefenin Antik Yunan’da ortaya çıkmasının diğer sebepleri şartları aşağıda sıralanmıştır (Arslan, 2021):
- Antik Yunanlıların saf merak duygusu. Mısır, Mezopotamya gibi doğu medeniyetlerinde önemli olan bilginin pratiğe karşı kullanılmasıydı. Nil nehrinin taşması sonucu bataklığa dönen tarım arazisi için ortaya çıkan geometri bunun en önemli örneğidir. Ancak coğrafi açıdan birçok imkana sahip olunan Antik Yunan’da teori kendi başına yeterliydi, bu nedenle de daha varoluşsal sorular sormaya, merak etmeye vakit bulmuşlardır.
- Antik Yunan’da hâkim olan bağımsız devlet yapısı. Antik Yunan’da devlet yapısı, doğrudan katılımcı demokrasi sistemine sahipti. Bu da doğrudan halkın söz sahibi olması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla ifade özgürlüğü imkânı doğmaktadır.
- Antik Yunan’da var olan çok kültürlülük. Antik Yunan’ın coğrafi avantajı, toplumun içerisindeki çok kültürlülüğü de beslemekteydi. Birden fazla kültür, birden fazla düşünsel fikirlerin tartışılması olanağını doğurmaktaydı.
- Yerleşik inanç sistemi. Antik Yunan’da inanç sistemi diğer medeniyetlerden daha farklıdır. Yunan’da Tanrılar dahi insanî özelliklere sahiplerdir. Din adamları, ayrıcalıklı bir sınıfa sahip değildi. Dolayısıyla din, sorgulanabilir ve eleştirilebilir bir yapıydı.
- Antik Yunan’da var olan zenginlik ve boş zaman imkânı. Antik Yunan’da üç büyük kabile bulunmaktaydı: Eolialılar (köylüler), Dorialılar (askerler) ve İyonyalılar (denizci ve tüccarlar). İyonyalıların, ticaret yapmaları dolayısıyla hem zengin olmaları hem de diğer kabilelerden daha fazla boş zamana sahip olmaları felsefi sorunlar üzerinde düşünmelerine imkân sağlamıştır. Felsefenin doğuş hikayesinde Antik Yunan’dan ziyade İyonyalıların baş rolde olmasının sebebi de budur.
İlgili İçerik: Felsefenin Ortaya Çıkışı
Başlıklar
Felsefenin Ortaya Çıkma Sebepleri
- İnsanlık tarihinde doğaya ve insana dair daha fazla soruların sorulması ve mitolojinin cevaplarının bu konuda yetersiz kalması felsefenin ortaya çıkmasının en büyük sebebidir.
- Teoloji ve kozmolojinin ayrılmaya başlaması bir başka önemli sebep olarak görülmektedir.
- Boş zaman imkanının olması ve insanların sorular sormak ve cevapları üzerinde düşünecek vakitlerinin olması felsefeyi doğuran nedenlerden biridir.
Felsefe Neden Ortaya Çıkmıştır?
Felsefenin ortaya çıkış nedeni, teoloji ve kozmolojinin ayrışmasıdır. İnsanın kendi doğasına dair derinlikli sorular sormaya başlaması, bu ayrımın temellerini oluşturmuştur. İnsan, öncelikli olarak doğayı ve yaşamı anlamak üzere sorular sormuştur. Doğayı ve yaşamı anlamak üzere sordukları sorularda Eski Yunan dünyasında mitoloji yanıt vermekteydi. Ancak bir süre sonra mitoloji yanıt vermek konusunda yetersiz kalmaya başlamıştır. Bu süreç felsefenin doğumuna sebep olmuştur (Gökberk, 2003).
Felsefenin Ortaya Çıkmasında Katkıda Bulunan Medeniyetler
Felsefe her ne kadar Antik Yunan’da ortaya çıkmış olsa da belirli bir birikimin sonucu olarak doğmuştur. Bu süreçte felsefenin doğuşuna katkıda bulunan medeniyetler aşağıdaki gibidir(Politzer, 1999) :
- Antik Mısır Uygarlığı
- Mezopotamya Uygarlığı
- Pers İmparatorluğu
- Çin Uygarlıkları
Felsefe Hangi Soruyla Başlar?
Felsefe Nedir? sorusu ile başlar. Hem Antik Yunan’da ilk düşünürler bu soruya cevap arayarak felsefi düşünmeye başlamıştır hem de bugün bir felsefi düşüncenin başlangıcı öncelikle ‘Nedir?’ sorusu ile başlamaktadır. Daha sonra ‘nasıl ve neden’ sorularına cevap aranmaktadır.
Kaynakça
- Arslan, Ahmet (2021), İlkçağ Felsefe Tarihi Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 12. Baskı, İstanbul.
- Gökberk, Macit (2003), Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, 14. Basım, İstanbul.
- Politzer, Georges (1999), Felsefenin Başlangıç İlkeleri, Sosyal Yayınları, 8. Basım, İstanbul.
