Felsefenin ortaya çıkışı, MÖ. 7. Yüzyıl civarlarına denk gelen evrenin neliği üzerine sorulan sorular ile başlar. Doğa filozofları ‘arkhe’ arayışı içine, yani ana madde, yaratıcı madde nedir sorusunun peşine düştükleri için daha çok ontolojik bir kaygıdan doğmuştur. Çok eski zamanlara dayansa da başlangıcı Antik Yunan olarak kabul edilir. Tüm varlığın ve bilme isteminin üzerine yapılan sorgulamaların disiplinli bir biçime bürünmesi temelleri ile başlamıştır.
Başlıklar
Felsefenin Ortaya Çıkış Nedenleri
Felsefenin ortaya çıkış nedenleri dendiğinde, İyonya’da ortaya çıkan bu düşünce sisteminin çeşitli kültürler ve yaşayışların farkındalığı ve sorgulaması üzerine farklılık gösterdiği söylenebilir. O dönem Mısır ve Mezopotamya ve Antik Yunan arasındaki etkileşim çeşitli sorular ve cevapları gerekli kılmıştır. Demokrasinin ilk ortaya çıktığı yer olan bu bölge bu disiplinin doğmasına da kendi içindeki görüşlerin değişkenliğini barındırabilmesi ile müsaade etmiştir. Doğa filozofu olan Thales’i başlangıç sayan geleneğin ortaya çıkış sebeplerine detaylı olarak bakıldığında ise şunlar göze çarpmaktadır;
- Varlığa ve bilmeye yönelik ontolojik sorgulamalara uygun ortamın doğması
- Gerek coğrafi konum gerek dönemin yönetim sistemi farklılıkları bir arada tutmuştur
- İnsanın düşünen bir varlık olması ve kendinden öncesini, sonrasını merak etmesi
- Farklı kültürler (inanç, düşünce, zenginlik) ile iletişim Antik Yunan’ı etkilemiştir
Thales evrenin ilk ana maddesi (arkhesi) hakkında yaptığı düşünümler üzerine su olduğunu söylemiştir. Daha sonra görüleceği gibi ilk filozoflar felsefenin doğuşu sorununa insan ve doğa ilişkisinin ne olduğu ve kapsamı üzerine bir cevap aramıştır.
Felsefe’nin Ortaya Çıkışında Etkili Olan Medeniyetler
Felsefenin ortaya çıkışında etkili olan medeniyetler arasında Doğu toplumları yer almaktadır ve bunlar Hindistan, Mısır, Sümer, Mezopotamya, Çin gibi ülkeler olarak sayılabilir. Neden katkıları olduğu merak konusu olduğu gibi ne şekilde olduğu da göze çarpmaktadır. Şöyle ki, ilk yazılı tabletler ve hiyerogliflerin ortaya çıktığı bu gelişmiş ilk toplumlar Antik Yunan’a yaptıkları atılımlar ve buluşları ile öncü olmuşlardır.
Babil’de ilk kanun olarak bilinen Hammurabi kanunları ve özellikle astronomi, fizik, matematik ve geometri gibi bilimlerin de bu topraklarda doğması komşuları olan Batı’nın dikkatini çekmiştir.
Felsefenin Ortaya Çıkış Sebepleri
Felsefe’nin ortaya çıkış sebepleri ilk olarak insan yaşamını daha iyi yönetmek isteminden gelmektedir. Bu da siyasetin konusu olarak bilinir ancak onu doğuran da düşünce disiplini olmuştur. Aslında toplumsal bir düzen ve örgütlenme kaygısından sebep oluştuğu söylenebilmektedir. Doğa filozofları evrenin ilk ana maddesini arıyordu ve hepsinin bir fikri vardı.
Örneğin, sayı diyen Pythagoras, Aneksimenes nezdinde hava, Herakleitos nazarında ise ateş olan bu arkheler daha sonra Orta ve Yeni çağ döneminde de biçim değiştirip farklı ontolojik dönemsel başlangıçların tezahürleri olacaktır. Kant’ta metafizik sorunsalı ve varoluşçuluk da keza öz ve varlık tartışmalarının gösterdiği şu ki aslında sorular hiç bitmemekte sadece tarihe uygun koşullanmaktadır.
Kaynakça:
Gökberk, M. (1967). Felsefe tarihi (Vol. 1). Bilgi Yayınevi.
Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi (Vol. 5). Say Yayınları
