Felsefi bilgi, bilme arzusu ve merak duygusu sonucunda ortaya çıkan düşünsel süreçleri içeren bilgi türüdür. Felsefi bilgi, evrendeki her şeye yöneliktir, yani konu aralığı oldukça geniştir. Bu bilgi türü, ispatlanamaması ya da denetlenememesi sebebiyle de kümülatiftir, yığılarak ilerler. Felsefi bilgi, düşünsel ortamın yaratılmasına, pozitif tartışma konularının açılmasına ve tartışılmasına olanak sağlamaktadır. Dolayısıyla son derece de hem bilimsel hem sosyal bir bilgi türüdür.
Felsefi bilginin en önemli noktası, doğru soruyu sormak olarak belirtilmektedir. Doğru sorulara aranan yanıtlar, yorumlar ve fikirlerin tamamı bilgiyi üretir ve geliştirir. Bu bağlamda bu bilgi türünde eleştirel tavır da son derece önemlidir. Konular ve bilginin içerikleri bakımından evrensel bir bilgi modelidir. Evrenselliği ve kişisel olması sebebiyle de her bilgi yenilenebilir veya başka bir noktaya evrilebilir.
Başlıklar
Felsefi Bilginin Özellikleri Nelerdir?
Felsefi bilginin özellikleri:
- Felsefi bilgi, subjektiftir. Tamamen kişinin/filozofun kişisel düşüncesine aittir. Bu nedenle de öznel bilgiler olduğu söylenebilir.
- Eleştireldir. Her düşünceye, bilgiye ve sava eleştirel bakış açısı ile yaklaşır ve elde edilen felsefi bilginin kendisine de eleştirel yaklaşılır. Dolayısıyla dogmatik de değildir.
- Kesinlik içermez. Kişiden kişiye değişebileceği gibi, koşullara bağlı olarak kişinin kendisinde bile değişikliğe uğrayabilir.
- Düzenli ve sistemlidir, dolayısıyla da tutarlıdır.
- Akla ve mantığa dayalıdır.
- Çoğunlukla bilginin kendisi değil, bilginin dert edindiği konunun evrenselliği söz konusudur.
Felsefi Bilgi Örnekleri
Felsefi bilgi örnekleri:
- Platon Phaidros diyaloğunda belleğin devasının yazı olduğunu belirtmektedir.
- Ontoloji, felsefede varlık bilimi inceleyen bir alt disiplindir.
- Herakleitos değişim konusunda, değişmeyen tek şeyin değişimin ta kendisi olduğunu savunmaktadır.
- Imanuel Kant, ödev ahlakına göre, davranışın kendisi değil yapılış amacı önemlidir.
- Nietzsche’ye göre üstinsan, insanlığın temel amacıdır.
- Hegel dünyada sanat anlayışını sembolik sanat, klasik sanat ve romantik sanat olmak üzere üçe ayırmaktadır.
- Nihilizm, her şeyin değerden ve anlamdan yoksun olduğunu savunan felsefi bir görüştür.
Felsefi Bilgi ile Bilimsel Bilginin Ortak Özellikleri
Felsefi bilgi ile bilimsel bilginin ortak özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Her iki bilgi türü de insan aklının ürünüdür.
- Hem felsefi bilginin hem de bilimsel bilginin temel amacı salt bilgiye ulaşmaktır.
- İki bilginin de çıkış noktası şüphedir.
- Var olan bilgiler üzerinde çalışmak, düşünmek ve üzerine üretmek bir başka ortak noktalarıdır.
- Dogmatizmden uzaklardır. Felsefi bilgi de bilimsel bilgi de yöntemleri farklı olsa dahi eleştireldir.
- Her iki bilginin de ana konusu, evren, varlık, doğa ve insana dairdir.
- Konuların kendileri evrenseldir.
- Akla ve mantığa dayalı olduklarından tutarlı bilgilerdir.
Felsefi Bilgi Genel Geçer Bir Bilgi Midir?
Felsefi bilgi, öznel olması bakımından genel geçer değildir. Genel geçer olabilmesi için bilginin kendisinin her zaman diliminde her coğrafyada ve herkes için kabul görmesi ve onaylanması gerekmektedir. Her şeyden önce denenebilir veya kanıtlanabilir olması en önemli koşuldur. Ancak bu bilgi türü, Kişiden kişiye değişebileceği gibi, coğrafyadan coğrafyaya veya farklı zaman dilimleri içerisinde ve hatta kişinin kendisinde dahi değişebilen bir bilgi türü olduğundan genel geçer olması mümkün değildir.
İlgili İçerik: Bilgi Türleri
Felsefi Bilgi Evrensel Midir?
Felsefi bilgi evrenseldir. Ancak burada bahsedilen evrensellik iki açıdan ele alınmalıdır. Birincisi düşüncenin evrenselliği, her yerde ve zaman dilimin varlığını koruyabilmesi bakımından, evrensellik ilkesine uyum sağlamaktadır. İkinci olarak ise, konunun evrenselliğidir. Tanrının varlığı üzerine üretilen herhangi bir felsefi bilgi, her coğrafyada ve zaman diliminde varlığını sürdürmektedir. Çünkü Tanrı her daim bir düşünce konusu olarak varlığını sürdürmektedir.
Felsefi Bilgi Subjektif Midir?
Felsefi bilgi, kişisel düşüncelerin temelinde yükselmesi bakımından özneldir yani subjektiftir. Dolayısıyla kişiden kişiye göre değişebilir ve doğruluğu veya yanlışlığı kesinleştirilemez. Herhangi bir ölçütü, deneyi ve sınanabilirliği de olmadığından salt düşünceye dayanmaktadır. Bu düşünce akışında ortak fikirler söz konusu olduğunda dahi kişiselliğini korumaktadır.
Felsefi Bilgi Kesin Midir?
Felsefi bilgi öznel bir bilgi türü olması sebebiyle kesin değildir. Bir düşünsel bilgidir ve kişiden kişiye, dönemden döneme veya coğrafyaya göre değişiklik gösterebilir. Kesin olan tek felsefi bilgi, filozofların yazılı kaynaklar ile desteklenen düşüncelerin kendisidir. Bu da yalnızca o filozofun birinci ağızdan bilgisidir ve herkesçe kabul görmeyebilmektedir. Bu noktada bilinen tek kesin bilgi, düşünürlerin söyledikleridir. Örneğin, Platon’a göre varlık dünyasının idealar dünyası ve görüngüler dünyası olmak üzere ikiye ayrıldığı bilgisi kesindir ama gerçekte varlık dünyasının böyle bir ayrımı olup olmadığı düşüncesi kişiseldir ve kesin değildir.
