Marksist düşünür olan Louis Pierre Althusser, Ecole Normale Superieure’de eğitim aldı. Fransız Komünist Partisi’nin akademik sözcülerinden biri oldu. Fransız yapısalcılık düşüncesini sert bir şekilde eleştirmesine rağmen ‘yapısalcı marksist’ bir düşünür olarak etkinlikler yapmıştır.
Louis Althusser Sosyolojisi
Fransız postyapısalcı. Cezayir doğumlu. Ortodoks Marksizm ile Avrupa solunu ayıran özelliklerini sunar. Ortodoks marksizme göre toplum iki şekilde analiz edilir (altyapı ve üstyapı), diyalektik materyalizm ve toplum tipleri. Althusser in sunduğu özellikler:
Batı marksizmi (Avrupa marksizmi) teorileştirme yani analiz altyapıdan üstyapıya kaymıştır. Klasik Marksist teorideki altyapı analizleri üstyapı analizlerine kayar. Mesela kültür. Mesela faşizm nasıl bir kültür alanı üzerinde gelişiyorsa artık ekonomi önemini kaybedip kültüre kayıyor.
İdeoloji kavramı üzerinde çok durur.
İlginizi ÇekebilirGüçlü bir hümanist unsur vardır. Klasik marksizmdeki emek, değer, meta analizleri; althusser bilinç, özgür, yabancılaşma analizleri yapar.
Bireyler bir yapı içerisinde doğar (yapısalcılık). Bir toplumda insanlar kendilerini önceden belirlenmiş ilişkiler içerisinde bulurlar. Toplum bireyler arasındaki ilişkilere indirgenemez der. Burada en önemli kavram ideolojidir. İdeoloji bireyleri bu ilişkilerde ideolojik özne haline getirir. Ya da insanın içinde bulunduğu duruma yapı denir. Parçalar bütünlere göre incelenmelidir. Bütün önceliklidir, özneler sonradır.
Toplumu 3 katmanda inceler:
Ekonomik temel: Ortodoks marksizmde adı altyapıdır. Üretimle alakalı.
Üstyapı: politik ve hukuki yapıdır. Devlet ve onun hukuk sistemi
İdeolojik yapı: kilise, inanç, eğitim
Althusser e göre yapıdaki en ağırlıklı nokta ideolojik yapıdır. Ortodoks marksizmden ayrılan en önemli noktasıdır. Üstyapı kapitalizme olanak sağlar. İdeolojik yapı kapitalizmin meşruiyetini sağlar, insanlara rol ve kimlik sağlar.
Devlet kapitalizmin devamını sağlamak için 2 tür sistem kullanır:
Devletin baskı araçları: hükümet, ordu, polis, hapishane vs. kamu alanında yer alır ve zor kullanır.
Devletin ideolojik araçları: asıl meşruiyetini sağlar. Medya, din, aile, hukuk, partiler, kültür, sanat, sendika vs. özel alanda yer alır ve ikna aracı kullanır.
Kapitalizm öncesi toplumlarda en önemli ideolojik araç dindir. Günümüzde ise dindir. Althusser’e göre Avrupa’nın analizini burdan yapmak gereklidir. Athusser önce Marksizm eleştirisiyle başlar giderek modernizm eleştirisi yapar. Altyapı üstyapıyı belirlemekle kalmaz iki yapı birbirini karşılıklı olarak etkiler ayrıca ideolojik yapıda önemlidir.
Louis Althusser’in Eserleri
- Montesqieu, politika ve tarih (Montesquieu, la politique et l’histoire), PUF, 1959.
- Marx İçin (Pour Marx), Maspero, « Kuram » dizisi, 1965.
- Kapital’i okumak (Lire Le Capital), (Etienne Balibar, Roger Establet, Pierre Macherey ve Jacques Rancière’le birlikte), Maspero « Kuram » dizisi, 2 cilt, 1965.
- Lenin ve Felsefe (Lénine et la philosophie), Maspero « Kuram » dizisi, 1969.
- John Lewis’e cevap (Réponse à John Lewis), Maspero « Kuram » dizisi, 1973.
- Felsefe ve bilim adamlarının kendiliğinden felsefesi, Philosophie et philosophie spontanée des savants (1967), Maspero « Kuram » dizisi, 1974.
- Özeleştirinin temelleri (Éléments d’autocritique), Hachette « Analiz » dizisi, 1974.
- Konumlar (Positions), Éditions Sociales, 1976.
- XXII. Kongre (XXII’e Congrès), Maspero « Kuram » dizisi, 1977.
- Komünist parti’de daha fazla süremeyecek olan (Ce qui ne peut plus durer dans le parti communiste), Maspero « Kuram dizisi », 1978.
- Gelecek uzun sürer (L’avenir dure longtemps), Stock / IMEC, 1992.
- Tutsaklık Güncesi (Journal de captivité, Stalag #4 1940-1945), Stock / IMEC, 1992.
- Psikanaliz üzerine yazılar. Freud ve Lacan (Écrits sur la psychanalyse. Freud et Lacan), Stock / IMEC, 1993.
- Felsefe üzerine (Sur la philosophie), Gallimard « Sonsuz » dizisi, 1994.
- Felsefe ve marksizm: Fernanda Navarro’yla söyleşiler (Philosophie et marxisme : entretiens avec Fernanda Navarro (1984-1987)
- Felsefenin dönüşümü: Grenada Konferansı (La Transformation de la philosophie : conférence de Grenade) (1976).
- Felsefi ve politik yazılar 1 (Écrits philosophiques et politiques 1), derleyen: François Matheron, Stock / IMEC, 1994.
- İyi duygular enternasyonali (L’internationale des bons sentiments) (1946)
- Hegel’e dönüş (Le retour à Hegel) (1950)
- Evlilik müstehcenliği hakkında (Sur l’obscénité conjugale) (1951)
- Sınırları içinde Marx (Marx dans ses limites) (1978)
- Yeniden üretim üzerine (Sur la reproduction), PUF, « Güncel Marx Tartışmaları» dizisi, 1995.
- Felsefi ve politik yazılar 2 (Écrits philosophiques et politiques 2), derleyen: François Matheron, Stock / Imec, 1997.
- Machiavelli ve biz (Machiavel et nous) (1972-1986)
- Feurbach üzerine (Sur Feuerbach) (1967)
- Lévi Strauss üzerine (Sur Lévi Strauss) (1966)
- Brecht ve Marx üzerine (Sur Brecht et Marx) (1968)
- Cremonini, soyutun ressamı, (Cremoni, peintre de l’abstrait) (1977)
- Lam (1977)
- Machiavelli’nin yalnızlığı (Solitude de Machiavel), Yves Sintomer’nin sunuşuyla, PUF « Güncel Marx Tartışmaları» dizisi, 1998.
