Postmodern araştırma, sanat ve sosyal bilim arasında ayrım gözetmeyen araştırmacıların toplumsal dünyanın mitlerden arındırılması gerektiğine olan inancı ile beslenir. Aynı zamanda eleştirel bir bakış açısı güden postmodern araştırma, müzik, sanat, edebiyat ve kültürel çalışmaları içeren geniş bir yelpazeye sahiptir. Köklerini nihilist ve varoluşçu felsefeden alan bu araştırma türü, Sartre ve Nietzsche gibi filozoflardan beslenmektedir. Büyük anlatılara karşı duran postmodernizm, modernizme eleştirel yaklaşan bir bakış açısı sunduğu için araştırmanın yaklaşımı da bu perspektif üzerinden anlaşılmaktadır. Genel söylemler, genel tabular, tek hakikate indirgenmiş bakış açılarını parçalayarak içerisindeki gizil anlamlara ulaşmayı hedefleyen bir yönü vardır. Tüm yüzeyselliklerin derinine inerek gizli kalan yapıları keşfetmek amaçlanır. Araştırma yapmanın ciddi yönüne itirazı olan postmodern araştırmacılar, araştırma sorularının tarafsızlığına karşı çıkmaktadır. Araştırma soruları tıpkı bir sanat eseri gibi, okuyana, görene, duyana ve yönelene zevk vermeli aynı zamanda bir tepkiyi açığa çıkarmalıdır. Bu nedenle, bu araştırma modelinin biraz teatral ve dışavurumcu bir yönü olduğu söylenebilir.
Postmodern Araştırmanın Özellikleri Nelerdir?
Postmodern araştırmada araştırmacının rolü tüm betimlemelerin eşit derecede geçerli olduğu kanısını benimsemesinde yatmaktadır. Bir araştırmacının araştırmayı sunuşu diğerinden üstün veya aşağı bulunmaz. Aksine her biri kendi içerisinde öznellikler barındırır. Bilgi sayısız biçemdedir ve doğru bir hedef ya da ulaşılması gereken bir ideal değildir. Doğruluk, rasyonellik, düzen ve değerlerin hepsi bu araştırma perspektifince sorgulanmakta ve koşulsuz olarak kabul edilmemektedir. Esasında kabul kavramı da göreceli ve dikte edici olabilmektedir. Detaylandırmak gerekirse şunlar söylenebilir;
- Tüm Büyük Anlatılar Reddedilir. (İnanç, ideoloji, kuram vb.)
- Araştırmacının Hiçbir Zaman Toplumsal Durumları Temsil Edemeyeceği Düşünülür.
- Nedenselliğe Karşı Çıkarlar Çünkü Yaşam Karmaşıktır.
- Değişkenlik, Kaos Ve Çeşitlilik Önemsenir.
- Önemli Olan Şimdinin İçerisinde Gizlidir Ve Geçmişe Bakmaya Gerek Yoktur.
- Zihinsel Dünya Ve Dış Dünya Arasında Ayrım Yoktur, Öznellik Vardır.
- Hiççi (Nihilist) Ve Kararsız Bir Bakış Açısı Görülebilir.
- Kişisel Deneyimler Ve Sezgilerin Aşırı Derecede Ön Planda Tutulduğu Söylenebilir.
- Duygulara Bağlılık Güçlüdür.
- Tek Bir Yorum Değil, Yorumlamaların Olduğunu Savunur.
Postmodern araştırma, postmodern yaklaşımın düşünceye sunduğu tüm büyük anlatıları reddetme durumundan beslenir. Önemli olan yorum değil, yorumlamalardır. Tek bir gerçekliğin tiranlığından dünyayı anlamaya çalışmayan bir yönü vardır. Duygulardan, düşüncelerden ve sezgilerden beslenir. Araştırmacı, şimdide olup bitenleri yorumlamakla meşguldür ve diğer zamanların bir anlamı yoktur. Araştırmada kesin bir çıkarım yapmak değil sonuçları kestirebilmek önemlidir ve bu araştırma modelinin önemsediği temel meselenin bu olduğunu söylenebilir.
Postmodern Araştırmayı Tasarlarken Neye Dikkat Edilmelidir?
Postmodern araştırma yapmak isteyenlerin dikkat etmesi gereken konu, bu araştırmanın ortaya koyduğu sonucun ne olacağından ziyade araştırmacı olarak hangi meseleye dikkat çekmek istenildiğidir. Bu araştırma, dikkat çekmek ve tepki toplamak isteyen bir araştırmadır. O nedenle, araştırma raporu da insanlarda ilgi uyandırmalı ve bir nevi kurgu yapıtı veya sanat eseri gibi olmalıdır. Ele alınan konu ile ilgili bir nevi sansasyon yaratan bir roman etkisi yaratmak gerekmektedir. Akademik bir dergide yayınlanan belirli ölçüt ve kurallar dahilinde ortaya konulan raporlardan çok daha farklı bir misyonu vardır. Bu araştırma ile karşılaşanlar için bir nevi deneyim olacak bir araştırma olmalıdır. Okuyucu kendisinden bir parça bulduğu bir hikaye ile karşılaşmalı ve onu daha kolay anlamlandırabilmelidir. Kesinlikle pozitivist paradigmanın sunduğu indirgemeci yaklaşımların özümsenmemesi ve her türlü iktidar ilişkisine karşı olunması gereken bir pencereden bakılmalıdır. Postmodern araştırma yapmak istiyorsanız konunuzu mikro bir pencereden ele alabilir, daha güncel ve yeni, esasında şimdinin içerisinde olup biten bir meseleyi benimseyebilirsiniz.
Kaynakça
Neuman, W. L. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri (Cilt I). (S. Özge, Çev.) Ankara: YayınOdası.
