Bu çalışmada sosyolojik etkileşim süreçlerine kısaca değinilerek bilgi verilmek amaçlanmıştır. Genel bir bilgi olarak öncelikle sosyolojinin çalışma üslubuna kısaca değinilecek sonrasında süreçler hakkında bilgi verilecektir. Sosyolojinin çalışma üslubu;
- Süreklilik (bir defaya mahsus gerçekleşen olaylar veya ilişkiler sosyolojik anlamda inceleme alanını oluşturmaz süreklik ve tekrar edilebilirlik önemlidir. Yani davranışın örüntüleşmesi ve standartize olması beklenir:’ Ay ’ a çıkan astronotun deneyimi ile hava yolu şirketinin düzenli seferlerini kıyasladığımızda sosyolog için çalışma alanı olarak hava yolunun düzenli seferi tercih edilir.)
- Özel insan etkinliklerinden ise geniş kavramsallaştırmalar daha fazla önem arz eder. (Sahra’da hurma sulayan bir Arap’ın günlük işleri ile Alaska’da balina avlayan bir Eskimo’yu kıyasladığında bir sosyolog bunlardan birini tercih etmez veya etnosentrik davranmaz. Bir sosyolog bu resme baktığında eğitim ve ekonomik kurumları görür.
- Sosyolojinin incelediği çekirdek alan sosyal kişidir. Bu çember giderek genişletilebilir. Aile, sosyal grup, toplum…
- Değerler sisteminin bir gruptan veya bir toplumdan diğerine değiştiğini gözlemler, değer yargısında bulunmaz.
Başlıklar
Sosyolojik etkileşim süreçleri bahsine geçersek:
1)İşbirliği/Armoni/Dayanışma/Sosyal Bütünleşme/Tutunum:
Ortak bir hedef ve birlikte hareket etme güdüsü vardır. İşbirliği grup ve toplum sürekliliği açısından çok önemlidir. Bu etkileşim şekli II. gruplara nazaran I. gruplarda daha yaygın, yoğun ve süreklidir. Toplum içerisindeki temel kurumlarda(din, aile, siyaset, ekonomi, eğitim, boş zamanları değerlendirme) işbirliğinin en önemli alan aile kurumudur. Kısaca işbirliği eylemdeki toplumsal dayanışmadır.
2)Uyarlanma/Ver-Al
İki ve ya daha fazla kişinin içinde bulunduğu gruptaki çatışma sonunda kişilerin birbiriyle uyumu yakalamasıdır. Bu süreç bazen çatışmayı ortadan kaldırmak ve ya azaltmak için de yapılır. Surecin sonunda olumlu bir işbirliği vardır. Çeşitleri:
a)Hoşgörü
b)Uzlaşma
c)Tarafsızlık
d)Zorlama (Yasa veya şiddet yoluyla işbirliğine zorlama)
3) Özümseme
İki ya da daha fazla kişinin bir diğerinin davranış şeklini kabul edip uygulamasıdır. Katı sınıf ve kast sisteminin olduğu yerlerde özümseme süreci gerçekleşmez. Dil, din, eğitim, servet farklılıkları da özümseme sürecini kısıtlar.
4)Çatışma
İki veya daha fazla kişinin bir diğerini ortadan kaldırmaya veya etkisizleştirmeye çalıştığı bir süreçtir.
En ileri safhası silahlı mücadeledir. Çatışmada bir amacın elde edilmesi vardır.
5)Karşıtlık
Gruplar veya kişiler arasında karşı taraftaki kişinin hedefe ulaşmasını engellemek söz konusudur.
Örgütlenmiş birlik genellikle geniş kategorilerden, ayrı din ve gruplardan oluşur.
Karalama kampanyası güdüldüğüne kötü özelliklerin hakim olduğu bir stereotip kullanılır.
Bir taraf diğerini ortadan kaldırmaya çalışmaz.(Çatışmanın kibar bir formudur denilebilir.)
Karşıtlık genellikle işbirliği süreçlerinin içerisinde veya yanında devam eder(Siyasi partilerin ülke menfaati söz konusu olunca birlikte hareket etmesi gibi.)
Karalama, engelleme, itham, mesnetsiz söylemler süreçle birlikte ilerler.
6)Rekabet
Karşıt grup veya kişiler birbirine değil hedefe yönelmişlerdir. Hedefin önem değerine göre rekabet sertleşebilir.
Oyunun kuralları vardır, barışçıl bir tarzda yürütülür.
KAYNAKÇA:
1)ÇELEBİ, Nilgün: ’Sosyoloji Nedir?’
