Yüksek Kültür ya da diğer adıyla bilinen üst kültür, toplumun bir kısmının tercihlerini ve yaşam farklılığını açıklayan kavramdır. Burada bahsedilen toplum yapısını oluşturan kısım içerisinde burjuva, elit, üst sınıf gibi tabir edilen kültürel bakımdan zengin -genelde maddi olarak da zengin- bireylerdir. Yani tercihler, yaşam biçimi, aile kökenine kadar uzanan bu sınıfsal farklılıklardan meydana gelen ve toplumu ayrıştıran maddelerden biri olarak bilinen kavram yüksek kültürdür.
Örneğin, aylık milyon dolar kazanan birisi yüksek kültür hobilerini tercih ederken aylık asgari ücretle geçinen birisi mecburi olarak alt kültür hobilerine yönelir. Buradaki ayrım, gelir seviyesi bakımından üst tabakadaki insanların farklı tercihlere yönelmesidir. Üst kültür insanı, kendine özel bir değer oluşturur ve elit bir çevreyi kabul eder.
Başlıklar
Yüksek Kültürün Özellikleri Nelerdir?
Her kültür türünün kendine özel özellikleri vardır. Yüksek kültür özellikleri ise şu şekilde ifade edilebilir:
- Eserlerde yaratıcılık ve özgünlük vardır.
- Eserler kalıcıdır, unutulmazlar.
- Bireyin tercihlerine hizmet ederler.
- Eserlerin anlaşılabilmesi için entelektüel birikim ve olgunluk gerekmektedir.
- Yaratıcı eserlerin temelinde bilim vardır.
- Eser sahipleri daha iyilerine ulaşmak için yarış halindedir.
- Devrimci bir yapı hakimdir.
- Eserlerdeki kahramanlar her özellikte olabilir.
Yüksek Kültür Örnekleri
- Bale: Bale, elit kesime hitap eden bir dans biçimidir. Canlı bir performans olduğu için tercih edilir. Bunun sebebi ise elit kesimin herkese hitap eden bir gösteri izlemek yerine kendilerine daha kişisel ve özel hissettiren canlı performanslar izlemeyi tercih etmelerinden kaynaklanmaktadır.
- Klasik Edebiyat: Elit kesimdeki bireyler, diğer kesimlerin okuyabileceği aşk, gerilim gibi romanların yerine daha zor anlaşılan klasik edebiyat türünden okumalar yaparlar. (Örnek roman olarak: Gurur ve Önyargı, Uğultulu Tepeler, Dönüşüm)
- Klasik Müzik: Klasik müzik toplumun geneline bakıldığında az tercih edilen bir türdür. Yüksek kültüre sahip elit kesimde ve müzik ile ilgili eğitimleri almış kişiler tarafından dinlenmektedir. Örneğin Mozart, Beethoven, Bach tarafından üretilen senfoniler klasik müziğin yapıtaşlarındandır.
- Golf: Golf sporu pahalı bir spor olmasından dolayı üst kesime hitap eder. Bu sebepten dolayı zengin bireylerin tercih ettiği bir spordur. Golf için tarihsel bir birikim ya da kültür gerekmez fakat pahalı olmasından dolayı üst kesimlerin ve genellikle zengin iş insanlarının tercih ettiği spor dalıdır ve hatta birçok iş anlaşması golf sahasında gerçekleşir.
- Yüksek Moda: Adından da anlaşılacağı üzere yüksek kesim tarafından tercih edilen bu moda anlayışında kıyafetler özel geceler, davetler, ödül geceleri veya galalar için tasarlanır. Yüksek moda kıyafetleri oldukça pahalıdır buna bağlı olarak giyen kişinin zenginliğini tamamlar. Yüksek moda kıyafetlerinde seri üretim söz konusu değildir. Bir kerelik giyilir ve tasarımlar kendine hastır.
Yüksek Kültür ve Alt Kültür Arasındaki Farklar
Yüksek kültürden yukarıda bahsetmiştik. Alt kültürden de bahsetmek gerekirse: Alt kültür büyük bir toplum kültüründen ziyade daha az bir toplum kültürünü kapsar. Yani alt kültür, aynı ve büyük toplum içerisinde daha küçük ya da ortalama toplulukları açıklayan kavramdır. Bu topluluklar içerisinde bulunduğu toplum yapısından aykırı olarak kendi düşünceleri, kuralları, beklentileri, amaçları olan kesimdir. Bu farklılıklardan dolayı bu toplum kesimlerinin eylemleri de farklılık göstermektedir. Yüksek kültür ile alt kültür arasındaki farklara gelecek olursak; yüksek kültürde eğitimli, zengin, kendine has zevkleri olan, etraftaki her şeyi kendilerine göre şekillendiren topluluklardır. Alt kültür topluluklarını oluşturan bireyler ise toplumda kendi doğrularını, davranışlarını kültürel değerlerden uzaklaşmadan icra ederler. Köken olarak, cinsel yönelim olarak ya da dini olarak ayrılan fakat ortak değerlerde bir araya gelen topluluklardır. Alt kültürde topluluklar, içerisinde bulunduğu toplum baskısından dolayı farklıdır.
Alt Kültür Örnekleri
- Gotik: 20. Yüzyılın 80’li yıllarında post-punk ile birlikte yeni bir müzik türü olarak ortaya çıkan gotik-rock, yeni bir alt kültürü de beraberinde getirmiştir. Melankoliye dayanan gotik alt kültüründe ölümü güzelleme ve estetikleştirme hakimdir. Bu alt kültürü benimseyen topluluklar yani Gotlar, karanlık giyim tarzına sahiptirler. Mezarlık, katedral, gerilim filmleri, grafikler, koyu makyajlar, rock müzik gibi temalar Gotik alt kültür ile özdeşleşmiştir.
- Sörf: Sörf alt kültürünü 20. Yüzyılda varlığından söz ettirse de yükselme dönemi 1960 yıllarında Güney Kaliforniya’da gerçekleşmiştir. Bu yaygınlaşma Gidget filminden sonra ve filmin vizyona girdiği dönemlerde sörf tahtalarının imalatında yapılan değişiklikler sonucunda gençler arasında yaygınlaşmıştır.
- Graffiti: Karşı kültür olarak da kabul edilen grafiti kültürü isyan etmek, mevcut düzene karşı çıkmak amacıyla yapılan, genellikle binalara, girişlere, metro istasyonu duvarlarına sprey boya ile boyayarak yapılan bir sanattır. New York’ta meydana gelen bu alt kültür Rusya’da da popülerdir.
- Motosiklet Kulüpleri: Motosiklet kullanan bireylerin oluşturduğu kulüpler ilk olarak Amerika’da görülmüştür. Özellikle chopper model motosikletleri tercih eden sürücüler idealleri doğrultusunda ve aralarındaki sadakate, güvene dayalı olarak bir alt kültür oluşturmuşlardır. (Türkiye’den bir örnek olarak: TCMK)
Keşfedin: Kültürel Öğe
Sevgili Ceyda, alt ve üst kültür kavramlarına ilişkin aktarımını ben de kavramlar üzerine bazı eleştirilerle desteklemek isterim.
Baktığımızda, alt ve üst kültür kavramları, toplumu sadece iki kesime ayırarak karmaşıklığı basitleştirmektedir. Ancak, gerçekte toplumlar çok daha fazla kültürel çeşitliliğe ve tabakalaşmaya sahiptir. Ayrıca alt ve üst kültürler arasındaki sınırları belirlemek ve tanımlamak genellikle karmaşıktır ve belirli bir gruba ya da tercihe atfedilen özellikler genellikle genelleştiricidir. Kültürel tercihler zaman içinde ve mekânsal olarak değişebilir. Bir kişi veya grup, farklı durumlar ve yaşam evreleri boyunca hem alt kültüre hem de üst kültüre ait özellikleri sergileyebilir. Bu nedenle alt ve üst kültür kavramları, kültürel dinamiklerin karmaşıklığını yakalamakta yetersiz olabilir. Yine bu kavramlar, üst kültürün alt kültür üzerinde bir üstünlük hissi yaratmasına ve alt kültürleri ya da alt tabakaları aşağılamasına neden olabilir. Bu da toplumsal eşitsizliği ve ayrımcılığı teşvik edebilir. Bir diğer husus da kültürel zenginliklerin göz ardı edilmesidir. Genelde, alt ve üst kültür kavramlarının çeşitliliği basitleştirilerek belirli bir grup kültürü yüceltilir ve diğerleri göz ardı eder. Elbette kavramların alana ilişkin katkıları yadsınamaz ancak getirilen eleştiriler de kıymetli yaklaşımlar sunmaktadır. Kalemine sağlık. Sevgiler.